10 điều học được khi 2024 đi qua

Khi mùa lễ đang đến gần, tôi muốn dành một chút thời gian để suy ngẫm về những tháng vừa qua. Vì vậy, tôi đã ghi lại 10 bài học tôi học được trong năm nay. Có lẽ một số bài học này cũng sẽ cộng hưởng với bạn.

Năm vừa qua là một năm lớn, cả về cá nhân – và nghề nghiệp. Chúng tôi đã ra mắt một ETF vào tháng 6, tôi bắt đầu viết chuyên mục cho Big Think vào tháng 7, và chúng tôi đón chào cô con gái thứ hai vào tháng 8 (vâng, tôi hơi mệt một chút).

Một quan sát lớn khi chúng ta bước vào năm 2025: Chúng ta đang sống trong một thời đại bị phân tâm không ngừng. Việc tập trung vào những điều sai lầm – thường là nhiều thứ cùng một lúc – trở nên quá dễ dàng. Hãy bảo vệ thời gian của bạn. Đơn giản hóa các thói quen. Cho đi nhiều hơn là nhận lại.

10 bài học kết thúc năm 2024 này bắt đầu bằng một ý tưởng mà tôi học được từ cô con gái 3 tuổi của mình: Hãy nhìn lên cây cối nhiều hơn.

Vào tháng 8, con gái thứ hai của chúng tôi đã chào đời.

Hiện tại, cô bé đã ba tuổi rưỡi, và khi bế con, tôi suy nghĩ về cuộc sống tôi muốn dành cho con – và những gì tôi muốn dạy con. Cô bé là lời nhắc nhở hàng ngày về việc chậm lại, chú ý đến những điều nhỏ bé, và suy ngẫm về những gì thật sự quan trọng.

Cô con gái 3 tuổi của tôi rất thích nhìn cây cối. Con bé sẽ dừng lại giữa đường, chỉ vào những cành cây đang đung đưa phía trên, và nói điều gì đó như: Nhìn những chiếc lá đang nhảy múa kìa. Con bé để ý mọi thứ: cách ánh sáng xuyên qua các nhánh cây, màu sắc thay đổi theo mùa, thậm chí cả những hoa văn trên vỏ cây. Tôi đã đi ngang qua những cái cây suốt cả đời mà không thực sự nhìn thấy chúng. Tôi chưa bao giờ chú ý đến cách chúng chuyển động hay sự sống yên bình mà chúng nắm giữ. Nhưng khi nhìn con bé, tôi nhận ra có bao nhiêu điều đang ẩn giấu ngay trước mắt – chỉ chờ ai đó chú ý. Cuộc sống hiếm khi đòi hỏi sự chú ý của bạn một cách rõ ràng. Trẻ con có cách dạy chúng ta những bài học đơn giản nhất: Hãy chú ý đến thế giới xung quanh bạn. Nhìn lên. Thấy những gì bạn đã bỏ lỡ.

Việc viết ra 10 bài học này đã buộc tôi phải dừng lại, đánh giá lại, và vật lộn với năm qua.

Loại suy ngẫm này không phải lúc nào cũng đến một cách tự nhiên với tôi. Nhưng việc viết – đặc biệt là viết cho người khác – làm cho điều đó trở thành điều không thể thương lượng. Có lẽ bạn cũng sẽ tìm thấy một chút cảm hứng trong những ý tưởng này.

Nhìn lên những cây cối nhiều hơn

Con gái ba tuổi của tôi rất thích nhìn vào những cây cối. Cô bé sẽ dừng lại giữa đường, chỉ vào những cành cây đung đưa trên cao, và nói điều gì đó như: Nhìn những chiếc lá nhảy múa kìa. Cô bé chú ý đến mọi thứ: cách ánh sáng lọt qua các cành cây, màu sắc thay đổi theo mùa, thậm chí là các vân trên vỏ cây.

Cả đời tôi đã đi qua những cây cối mà không thực sự nhìn thấy chúng. Tôi chưa bao giờ chú ý đến cách chúng di chuyển hay cuộc sống yên lặng mà chúng mang trong mình. Nhưng khi nhìn con, tôi nhận ra có rất nhiều điều đang ẩn giấu ngay trước mắt – chỉ chờ ai đó chú ý đến. Cuộc sống hiếm khi yêu cầu sự chú ý của bạn theo những cách rõ ràng.

Trẻ em có cách dạy chúng ta những bài học đơn giản nhất: chú ý đến thế giới xung quanh bạn. Nhìn lên. Hãy nhìn xem bạn đã bỏ lỡ gì.

Đi bộ nhiều hơn

Năm nay, tôi đã đi bộ rất nhiều – có những tháng tôi trung bình hơn 15.000 bước mỗi ngày. Nó bắt đầu như một liệu pháp thăng bằng, một phần trong kế hoạch phục hồi của tôi đầu năm nay. Nhưng sau đó nó trở thành một điều gì đó nhiều hơn.

Đi bộ không chỉ là về thể chất; nó còn là về tinh thần. Nhịp bước chân giúp tôi giải tỏa suy nghĩ. Nó cho tôi thời gian để suy nghĩ, tìm ý tưởng, và để những ý tưởng nổi lên. Thoreau từng nói: Mỗi bước đi là một cuộc thánh chiến. Tôi nghĩ điều đó là đúng.

Sáng tạo không đáp ứng với sự ép buộc: nó cần không gian để lang thang. Đi bộ, với tôi, tạo ra không gian đó. Nó đơn giản – gần như quá đơn giản – nhưng nó có hiệu quả. Khi tôi bị mắc kẹt hoặc cảm thấy trì trệ, tôi xỏ giày và đi. Một số ý tưởng hay nhất của tôi đến giữa chừng, thường là khi tôi không tìm kiếm chúng.

Nếu bạn cảm thấy những ý tưởng của mình chưa đủ tốt – hãy đi bộ nhiều hơn.

Gặp mặt trực tiếp khi có thể

Năm nay, tôi tin rằng giá trị của việc gặp mặt trực tiếp đang trở nên ngày càng quan trọng khi thế giới trở nên kỹ thuật số hơn.

Sau ba năm gọi Zoom, việc có mặt trong phòng – thực sự có mặt – cảm giác như một làn gió mới.

Một số khoảnh khắc yêu thích của tôi trong năm nay xảy ra trực tiếp: ở Omaha, Virginia, New York, và Chicago. Các cuộc trò chuyện diễn ra khác biệt. Ý tưởng được nảy sinh. Mối quan hệ trở nên sâu sắc hơn. Chúng tôi cùng uống rượu.

Cuộc sống càng trở nên kỹ thuật số, cảm giác kết nối giữa con người càng trở nên không thể thay thế.

Lạc quan là một sự lựa chọn, không phải một trạng thái tồn tại

Khi tôi trò chuyện với Kevin Kelly, ông đã nói một điều mà tôi luôn nhớ: Lạc quan không phải là niềm tin mù quáng – nó là một kỷ luật. Nó không phải là việc phớt lờ những thực tế khó khăn hay giả vờ rằng mọi thứ sẽ tự động ổn thỏa. Nó là niềm tin rằng tương lai có thể tốt hơn – và quan trọng là, bạn có một vai trò trong việc hình thành tương lai đó.

Năm nay, tôi học được rằng lạc quan là hành động. Nó cần nỗ lực. Đôi khi, dễ dàng hơn khi nghiêng về sự nghi ngờ, cho rằng điều tồi tệ nhất sẽ xảy ra, và bảo vệ bản thân bằng cách hạ thấp kỳ vọng. Nhưng như Kevin đã chỉ ra, bi quan không tạo ra cơ hội – lạc quan mới tạo ra cơ hội.

Chúng ta cần trở nên sáng tạo hơn – và chấp nhận trực giác

Hiện nay, chúng ta đang bị mắc kẹt trong việc tập trung vào những gì nhanh chóng, có thể đo lường và hợp lý – một cái bẫy của bộ não trái. Năm nay, người bạn của tôi, Tom Morgan – dựa trên công trình của Iain McGilchrist – đã chỉ cho tôi thấy thế giới của chúng ta đã trở nên quá phân tích, quá phân mảnh, và quá chú trọng vào tư duy của bộ não trái.

Bộ não phải nhìn mọi thứ theo cách khác. Nó trực giác và sáng tạo. Nó chấp nhận sự không chắc chắn. Nó để lại không gian cho trực giác – cho chiều sâu thực sự thay vì dữ liệu bề mặt. Như người bạn Josh Tarasoff của tôi đã nói trong một bài luận trước đây: Tôi nhận thấy rằng trực giác là một chiều kích cơ bản của tâm trí, và có lẽ tốt hơn và hiệu quả hơn khi chế ngự và sử dụng nó thay vì đè nén hay phớt lờ nó.

Học cách suy nghĩ theo hệ thống

Đầu năm nay, tôi bắt đầu suy nghĩ nhiều hơn về các hệ thống – làm thế nào mà mọi thứ kết nối với nhau, nhưng không phải tất cả đều di chuyển với cùng một tốc độ. Tôi đã bị ảnh hưởng bởi khái niệm lớp tốc độ của Stewart Brand, mô tả cách các phần khác nhau của một hệ thống – dù là thiên nhiên, văn hóa hay một doanh nghiệp – phát triển theo thời gian.

Trong kinh doanh, một số lớp nhanh và phản ứng nhanh – như thị trường hay ra mắt sản phẩm. Các lớp khác, như giá trị công ty hay chiến lược dài hạn, di chuyển chậm hơn rất nhiều. Các lớp nhanh nhận được tất cả sự chú ý vì chúng khẩn cấp và ồn ào. Nhưng các lớp chậm – như lòng tin, văn hóa và lãnh đạo – mới là những thứ giữ tất cả lại với nhau.

Hiểu được điều này đã thay đổi cách tôi suy nghĩ. Khi mọi thứ cảm thấy hỗn loạn hoặc bị tắc nghẽn, tôi hỏi: Tôi đang nhìn vào lớp nào? Đây là vấn đề ngắn hạn, hay điều gì sâu sắc hơn cần nhiều thời gian hơn? Sự chuyển đổi này đã giúp tôi ưu tiên những gì quan trọng nhất – và nhận ra rằng tiến bộ thực sự đến từ việc làm cho các lớp nhanh và chậm đồng bộ.

Mọi thứ mất nhiều thời gian hơn bạn nghĩ

Năm nay, tôi nhận ra rằng chúng ta thường đánh giá quá cao những gì có thể làm trong một ngày và đánh giá quá thấp những gì có thể đạt được trong một năm. Năm nay, tôi thấy sự mạnh mẽ của sự kiên định. Tôi đã gửi 52 bản tin Nightcrawler trong năm nay – mỗi tuần một lần, không thiếu lần nào. Việc học hỏi công khai buộc tôi phải suy nghĩ rõ ràng hơn, sắc bén hơn và tương tác với những người khác để phát triển thêm suy nghĩ của mình.

Theo thời gian, những nỗ lực nhỏ hàng tuần tích tụ thành một thứ lớn hơn: một cộng đồng ngày càng phát triển. Tiến bộ hiếm khi cảm thấy nhanh chóng, nhưng nó đều đặn. Tôi đã học được rằng những bước đột phá thực sự đến từ sự kiên trì, không phải sự hoàn hảo. Làm một chút nhưng đều đặn còn tốt hơn làm nhiều nhưng không đều đặn. Hãy tiếp tục xuất hiện, và để thời gian làm công việc của nó.

Người cố vấn mở rộng những gì có thể

Năm nay, tôi học được tầm quan trọng của những người cố vấn. Hầu hết những người cố vấn của tôi đều lớn tuổi hơn – những người có kinh nghiệm và quan điểm giúp tôi nhìn xa hơn những gì tôi có thể tự mình nhìn thấy. Lời khuyên của họ đã là một bàn tay vững chắc khi tôi cần nhất.

Nhưng người cố vấn không nhất thiết phải là người đi trước bạn nhiều năm. Một số sự hướng dẫn tốt nhất tôi nhận được trong năm nay đến từ bạn bè và đồng nghiệp – những người đặt ra câu hỏi hay, thách thức suy nghĩ của tôi, và làm tôi trở nên tốt hơn chỉ bằng cách ở bên tôi.

Chúng ta đánh giá quá cao rủi ro – và đánh giá quá thấp kết quả lũy tiến

Trong một hội nghị gần đây, Jeff Bezos đã nói một điều khiến tôi nhớ mãi: Mọi người đánh giá quá cao rủi ro và đánh giá quá thấp cơ hội. Thất bại thường là chi phí của sự đổi mới.

Tôi đã thấy điều này diễn ra trong cuộc sống và công việc của mình. Những quyết định tốt nhất tôi đưa ra – dù là trong đầu tư, viết lách hay ra mắt quỹ của chúng tôi – đều đến từ việc nhận ra sự không đối xứng: hạn chế rủi ro, nhưng tiềm năng lợi nhuận lớn. Nhưng việc thay đổi công thức này không phải lúc nào cũng dễ dàng. Bộ não của chúng ta được lập trình để tập trung vào những gì có thể đi sai. Chúng ta phóng đại rủi ro, tưởng tượng những kịch bản xấu nhất trong đầu, cho đến khi nỗi sợ khiến chúng ta đứng yên.

Gửi email lạnh

Năm nay đã nhắc tôi nhớ rằng rất nhiều sự tình cờ đến từ việc đơn giản… liên hệ. Tôi đã gửi email cho giám đốc điều hành của Big Think để nói tôi thích website này như thế nào – không có mục đích gì, chỉ đơn giản là sự trân trọng chân thành. Email đó đã chuyển thành những cuộc trò chuyện, và cuối cùng là cột bài viết tôi đang viết hiện nay.

Có lẽ là do tôi là một nhà báo. Tôi chưa bao giờ sợ gửi email cho người lạ, và tôi đã học được rằng hầu hết mọi người đều cởi mở hơn bạn tưởng. Email lạnh có thể cảm thấy không thoải mái, nhưng chúng có thể mở ra những cánh cửa bạn chưa bao giờ biết là tồn tại. Đôi khi, chỉ cần vài câu để thay đổi hướng đi trong cuộc sống hay công việc của bạn. Đừng nghĩ quá nhiều. Hãy gửi email đi.