Trên bề mặt của một số sông băng, xuất hiện các đám bóng rêu nhỏ tự di chuyển khi không ai chú ý.
Các nhà khoa học đã biết đến chúng ít nhất từ những năm 1950, khi Jón Eythórsson gọi chúng là jökla-mýs, tức chuột băng. Tuy nhiên, chúng không thực sự là chuột. Chúng là những khối rêu nhỏ và có rất nhiều trên sông băng Root ở Alaska. Chúng cũng có thể được tìm thấy trên băng ở Iceland, Svablard, và thậm chí là Nam Mỹ, có lẽ ở những nơi có điều kiện thích hợp, mặc dù các nhà nghiên cứu không biết rõ điều kiện đó là gì.
Những điều kỳ lạ về cách di chuyển của chuột băng
Điều kỳ lạ thực sự về chúng là chúng dường như di chuyển theo cách không giải thích được, mặc dù chưa ai quan sát thấy chúng làm như vậy. Tuy nhiên, khi kiểm tra lại nhiều lần, người ta thấy chúng ở các vị trí khác nhau.
Và đây chưa phải là điểm thú vị nhất. Cả nhóm khối rêu này, tất cả cùng di chuyển với tốc độ và theo hướng giống nhau, nhà địa chất Tim Bartholomaus từ Đại học Idaho (UI) cho biết với NPR. Tốc độ và hướng đi của chúng có thể thay đổi trong vài tuần.
Bartholomaus cùng hai đồng nghiệp đã công bố nghiên cứu của họ về chuột băng trong tạp chí Polar Biology.
Biệt danh chuột băng có lẽ được ưa chuộng vì các nhà nghiên cứu sông băng rất thích những vật thể mềm mại này. Chúng như những chiếc gối nhỏ, mềm mại, có thể bóp được, bao gồm nhiều loài rêu khác nhau, nhưng đó chưa phải là tất cả.
Một hệ sinh thái thu nhỏ trong từng khối chuột băng
Một nghiên cứu năm 2012 phát hiện ra có cả một hệ sinh thái phát triển bên trong những chuột băng này. Tôi đã nghĩ sẽ tìm thấy vài con vật, nhưng không ngờ lại có nhiều như vậy, tác giả nghiên cứu và nhà sinh vật học Bắc Cực Steve Coulson cho biết với New York Times. Nghiên cứu của ông phát hiện các loài ve xuân (loài côn trùng sáu chân), động vật chậm phát triển (tardigrade), và giun tròn đơn giản. Trong một chuột băng duy nhất, có 73 con ve xuân, 200 động vật chậm phát triển, và 1.000 giun tròn.
Đồng tác giả của nghiên cứu mới, nhà sinh vật học Sophie Gilbert của UI, mô tả chúng:
Chúng thực sự trông giống như những loài động vật nhỏ, như chuột, sóc nhỏ hoặc chuột cống đang chạy trên sông băng, mặc dù chúng di chuyển với tốc độ rất chậm.
Nỗ lực tìm hiểu cách chuột băng di chuyển
Báo cáo của Gilbert kể lại những nỗ lực của Bartholomaus và các đồng tác giả của ông, bao gồm cả nhà sinh vật học Scott Hotaling của Đại học Bang Washington, để tìm ra cách mà chuột băng di chuyển.
Nghiên cứu năm 2012 đã gắn các thiết bị đo gia tốc vào một số chuột băng và xác nhận rằng chúng có xoay tròn, nhưng đó là tất cả những gì tác giả nghiên cứu tìm hiểu được về cách chúng di chuyển.
Đối với Bartholomaus và các cộng sự, có một số manh mối khi nghiên cứu này.
Ví dụ, đôi khi, những khối rêu được tìm thấy trên các trụ băng như trong hình ở trên, có thể do chúng che khuất điểm đó khỏi ánh nắng mặt trời, khiến băng tan chậm lại cho đến khi khối băng chảy và khối rêu lăn đi.
Một manh mối khác là lớp rêu khỏe mạnh bọc ngoài bề mặt mỗi khối chuột băng, cho thấy rằng tất cả chúng đều được phơi nắng đều. Chúng phải thực sự lăn quanh hoặc rêu ở phía dưới sẽ chết, Gilbert nói.
Một giải thích rõ ràng đã nhanh chóng bị loại bỏ – chúng không đơn giản chỉ lăn xuống dốc, vì nhiều khối chuột băng được tìm thấy trên các bề mặt phẳng.
Phương pháp nghiên cứu và những phát hiện ban đầu
Để nghiên cứu, các nhà khoa học đã gắn 30 khối chuột băng với một vòng dây và các hạt màu để xác định từng khối. Họ theo dõi vị trí của chúng trong 54 ngày vào năm 2009, và lại tiếp tục vào năm 2010, 2011, và 2012.
Bartholomaus giải thích, Bằng cách quay lại mỗi năm, chúng tôi có thể nhận ra rằng các khối rêu này có thể sống ít nhất là, bạn biết đấy, năm, sáu năm và có thể còn lâu hơn nữa.
Mặc dù các nhà nghiên cứu dự đoán rằng sự di chuyển của các khối rêu sẽ mang tính cá nhân và ngẫu nhiên, nhưng kết quả không phải như vậy. Các khối rêu di chuyển khoảng một inch mỗi ngày, cùng nhau, giống như một đàn động vật.
Ngoài ra, chúng còn thay đổi hướng đi định kỳ. Khi chúng tôi quan sát, chúng di chuyển tương đối chậm và ban đầu theo hướng nam, Bartholomaus cho biết. sau đó chúng bắt đầu tăng tốc và hơi chuyển hướng về phía tây. Rồi chúng lại chậm dần và tiếp tục hướng về phía tây.
Gió, có lẽ? Nhưng các phép đo về hướng gió chủ đạo trong khu vực đã loại trừ giả thuyết này. Các mẫu ánh sáng mặt trời cũng không giải thích được sự di chuyển của các đàn chuột băng.
Vậy, điều gì đang xảy ra?
Bartholomaus thừa nhận, Chúng tôi vẫn chưa biết. Tôi vẫn còn khá bối rối.
Do các nhà khoa học rất yêu mến các khối rêu nhỏ này, nhiều người khác cũng đang tìm hiểu về chúng. Ruth Mottram từ Viện Khí tượng Đan Mạch gợi ý với NPR, Tôi nghĩ có lẽ lời giải thích nằm ở đâu đó trong vật lý về năng lượng và nhiệt độ xung quanh bề mặt của sông băng, nhưng chúng ta vẫn chưa hiểu rõ.
Một giả thuyết khác được đưa ra là rêu dưới cùng của mỗi khối chuột băng phát triển và đẩy khối rêu đi, chuẩn bị cho lớp rêu tiếp theo phát triển theo cách tương tự. Nếu tốc độ phát triển của các khối rêu là tương đương nhau, điều này có thể giải thích sự di chuyển theo nhóm của chúng.
Bí ẩn này gợi nhớ đến hiện tượng đá biết đi tại Thung lũng Chết đã làm các nhà khoa học bối rối suốt nhiều năm cho đến khi bí mật được tiết lộ: các khối đá này di chuyển nhờ gió đẩy khi chúng tạm thời nổi trên lớp băng ẩm do băng tan chảy.
