Khi nhìn vào một đám đông trong bất kỳ đô thị lớn nào, chúng ta thường nhận thấy sự đa dạng rõ rệt của loài người, ít nhất là về mặt thị giác. Đặc điểm khuôn mặt, chiều cao, cân nặng, màu tóc và màu mắt, màu da, cấu trúc xương và phong cách của chúng ta khác biệt đáng kể. Tuy nhiên, về mặt di truyền, loài người thực ra có rất ít sự đa dạng.
Bác sĩ Barry Starr là một nhà di truyền học tại Bảo tàng Công Nghệ Đổi Mới ở San Jose, California, và cũng làm việc tại Đại học Stanford. Bác sĩ Starr cho biết, giữa các con tinh tinh trong cùng một đàn có nhiều sự đa dạng di truyền hơn so với giữa bất kỳ hai con người nào.
Một nghiên cứu thú vị về sự đa dạng di truyền
Một nghiên cứu còn đi xa hơn nữa. Nghiên cứu này chỉ ra rằng lúa mì phổ biến có sự đa dạng di truyền lớn hơn con người. Điều này nghe có vẻ hơi xúc phạm. Kết quả này đến từ công trình của Nicholas Rossi, một nghiên cứu sinh Tiến sĩ tại Đại học Boston. Anh đã phát triển một thước đo, một phương trình, để đánh giá sự đa dạng di truyền trong một loài và sau đó so sánh với các loài khác. Vậy sự đa dạng di truyền là gì và tại sao nó lại quan trọng?
Đa dạng sinh học là sự phong phú của các loài sinh vật sống trong một khu vực hoặc một hệ sinh thái cụ thể. Điều này bao gồm nấm, thực vật, động vật và nhiều loài khác. Một cách để đánh giá đa dạng sinh học là đếm số lượng các sinh vật sống trong một nơi nào đó. Cách thứ hai và có lẽ chính xác hơn, mà các nhà khoa học ngày càng dựa vào nhiều hơn, là đánh giá sự đa dạng di truyền.
Sự đa dạng di truyền là sự khác biệt trong các biến thể gen trong một loài nhất định. Ví dụ, sự đa dạng di truyền bao gồm sự khác biệt giữa một con chó Rottweiler và một con Beagle. Trong loài người, nó giải thích cho sự khác biệt giữa người có tóc đỏ và tóc nâu, hoặc người có mắt xanh hay mắt lục.
Loài người có số lượng gen ít hơn so với nhiều loài khác
Một cách đáng kinh ngạc, con người có ít gen hơn nhiều so với nhiều loài khác. Chúng ta có khoảng 25.000 gen. Cây lúa có hơn 56.000 gen. Một số loài có tới 400.000 gen! Sự đa dạng di truyền lớn hơn có nghĩa là có khả năng phòng thủ tốt hơn trước bệnh tật và khả năng thích nghi tốt hơn, giúp một sinh vật đối phó với các biến đổi môi trường đột ngột. Hơn thế nữa, sự đa dạng sinh học lớn hơn giữa các loài khác nhau trong một hệ sinh thái làm cho hệ thống đó mạnh mẽ và năng động hơn khi đối mặt với sự thay đổi đột ngột.
Ngược lại, sự đa dạng thấp khiến một loài trở nên mong manh. Rossi kết luận rằng Lúa mì thuần hóa có vẻ sẵn sàng hơn chúng ta để chống chọi với ngày tận thế. Vậy tại sao lại thiếu sự đa dạng di truyền ở loài người?
Nguyên nhân có thể của sự thiếu hụt đa dạng di truyền ở loài người
Theo bác sĩ Starr, một khả năng là một sự kiện tàn khốc trong quá khứ đã gần như xóa sổ loài người, chỉ còn lại rất ít cá thể sống sót để tái lập dân số. Bác sĩ Starr chỉ ra sự kiện Toba, siêu núi lửa ở Indonesia đã phun trào cách đây 75.000 năm. Nó có sức công phá lớn gấp 3.000 lần núi St. Helens. Tổng lực của vụ phun trào Toba tương đương với một tỷ tấn thuốc nổ dynamite.
Vụ phun trào này đã che khuất mặt trời trong khoảng năm đến sáu năm, khởi phát một Kỷ Băng Hà mới. Một số chuyên gia khác cho rằng không phải là Toba, mà là một đại dịch đã khiến dân số của chúng ta suy giảm đột ngột. Dù là nguyên nhân nào, người ta cho rằng số lượng con người đã giảm xuống chỉ còn 1.000 – 10.000 cặp sinh sản, điều này giải thích cho sự thiếu hụt đa dạng di truyền ở loài người.
