Cô ấy hiểu tôi và tôi hiểu cô ấy. Tôi yêu con bồ câu đó.
Mở đầu
Vào một buổi sáng tháng Hai năm 1935, một con chim bồ câu lạc hướng bay vào cửa sổ mở của một phòng trống tại khách sạn New Yorker. Con chim có một dải băng quanh chân, nhưng nơi nó đến, hay nơi nó cần phải đến, thì không ai có thể nói chắc. Trong khi ban quản lý khách sạn đang tranh cãi nên làm gì, một người hầu phòng vội vã chạy lên tầng 33 và gõ cửa phòng của người nổi tiếng nhất khách sạn: Nikola Tesla.
Nhà phát minh 78 tuổi nhanh chóng tình nguyện nhận nuôi con chim bồ câu vô gia cư này.
Tiến sĩ Tesla… dừng mọi công việc đang làm trên dự án điện mới của mình, e rằng con chim cần ông quan tâm chút ít, tờ The New York Times đưa tin. Người đàn ông mới đây vừa công bố khám phá về tia tử thần có thể hủy diệt 10.000 máy bay trong nháy mắt, đã cẩn thận trải khăn lên bậu cửa sổ và đặt xuống một chén nhỏ đựng hạt.
Nikola Tesla – nhà khoa học người Mỹ gốc Serbia nổi tiếng với việc thiết kế động cơ xoay chiều và cuộn dây Tesla – từ nhiều năm nay đã thường xuyên được nhìn thấy lang thang trong những con phố Manhattan lúc đêm khuya, cho chim ăn vào mọi giờ. Trong bóng tối, ông thường huýt sáo nhỏ và từ bóng tối, đàn bồ câu tụ về phía ông già, đậu lên cánh tay đang giơ ra của ông.
Người ta biết rằng ông giữ sẵn các giỏ làm tổ trong phòng cùng với các túi hạt tự pha chế, và ông để cửa sổ luôn mở để các con chim có thể ra vào tùy ý. Có lần ông đã bị bắt vì cố bắt một con bồ câu đưa thư bị thương tại quảng trường Nhà thờ St. Patrick, và từ trong phòng giam ở đồn cảnh sát đường 34, ông phải thuyết phục các sĩ quan rằng ông là – hoặc đã từng là – một trong những nhà phát minh nổi tiếng nhất thế giới.
Tesla nói rằng ông và con chim bồ câu của mình có thể giao tiếp với nhau từ tâm trí đến tâm trí.
Đã nhiều năm kể từ khi ông tạo ra được một phát minh thành công. Ông gầy gò và túng thiếu – sống dựa vào các khoản nợ và lòng tốt của người khác – đã từng bị đuổi khỏi một loạt các khách sạn, để lại sau lưng là dấu vết của phân chim và các hóa đơn chưa trả. Ông không có gia đình hay bạn thân, ngoại trừ các con chim.
Và một con chim đặc biệt
Ông kể cho nhà viết tiểu sử của mình, John ONeill, câu chuyện đó. Tôi đã nuôi chim bồ câu, hàng ngàn con, trong nhiều năm, Tesla nói. Nhưng có một con bồ câu đặc biệt, một con chim đẹp, lông trắng tinh với phần đuôi có màu xám nhạt; con đó rất khác biệt. Đó là một con chim cái. Tôi có thể nhận ra con chim đó ở bất cứ đâu. Cho dù tôi ở đâu, con chim đó cũng sẽ tìm thấy tôi; khi tôi muốn gặp cô ấy, tôi chỉ cần ước ao và gọi cô ấy thì cô ấy sẽ bay đến bên tôi. Cô ấy hiểu tôi và tôi hiểu cô ấy. Tôi yêu con chim bồ câu đó.
Vâng, ông tiếp tục, tôi yêu con bồ câu đó.
Khi nói về con chim bồ câu của Tesla, ông bảo chúng có thể giao tiếp với nhau từ tâm trí đến tâm trí, và rằng đôi khi, khi họ lặng lẽ trò chuyện, những tia sáng sẽ bắn ra từ mắt của cô ấy.
Sẽ dễ dàng để gạt bỏ chương chuyện bồ câu trong cuộc đời của Tesla như một sự kiện kỳ lạ hoặc đáng thương: nhà kỹ sư từng là vĩ đại, từng làm kinh ngạc thế giới với những màn trình diễn điện rực rỡ, những phát minh đã định hình dòng điện chảy qua các thành phố và thắp sáng những ngôi nhà của chúng ta, giờ đây đã chìm vào cô độc hoặc mất trí, tin rằng mình đang có mối quan hệ tình cảm với một con chim biết giao tiếp bằng thần giao cách cảm.
Nhưng khi làm như vậy, chúng ta sẽ bỏ lỡ một điều quan trọng. Bởi vì đây thực sự không phải là một bước ngoặt gì cả. Theo một cách nào đó, tất cả những điều này đều là một phần – các dòng điện rực cháy, các phát minh tài tình, ý tưởng giao tiếp từ tâm trí đến tâm trí – trong một khoảnh khắc mà vũ trụ đột nhiên bị lật ngược lại, khi việc phát hiện ra các làn sóng vô hình từ quang phổ điện từ đã mở ra những không gian mới lạ lùng, và ranh giới giữa cái có thể và cái không thể đã cắt ngang như hình cánh chim.
Niềm đam mê mãnh liệt của Tesla với những con bồ câu
Tình yêu của Tesla dành cho những con chim bồ câu là một nỗi ám ảnh thực sự, với chữ viết hoa ở chữ C và chữ D. Có thể ông đã mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD), và trường hợp của ông rất nghiêm trọng. Khi còn nhỏ, ông mô tả rằng, Tôi có nhiều sở thích, ác cảm và thói quen kỳ lạ. Những điều ông không thích bao gồm: bất kỳ thứ gì quá tròn (Nhìn thấy một viên ngọc trai gần như khiến tôi ngất đi; Nhìn thấy một quả đào cũng làm tôi phát sốt) và chạm vào tóc của người khác (trừ khi, có lẽ, là bằng súng lục). Những thứ ông thích gồm việc làm mọi thứ thành ba lần (đó là lý do ông chọn căn phòng trên tầng 33 của khách sạn). Về thói quen, có việc đếm: số bước trong mỗi lần ông đi bộ, thể tích khối của bát súp của ông. Nếu tôi bỏ lỡ, tôi cảm thấy phải làm lại tất cả, ông nhớ lại, ngay cả khi phải mất hàng giờ.
Ông đã bị những suy nghĩ xâm nhập dày vò từ khi còn nhỏ – một triệu chứng kinh điển của OCD, mặc dù các suy nghĩ của ông rất cực đoan: những ý tưởng và hình ảnh ám ảnh tâm trí ông mạnh mẽ đến mức gần như ảo giác. Chúng thường đi kèm với những tia sáng chớp lòe, không khí xung quanh ông tràn ngập các lưỡi lửa sống động. Đôi khi, cảm nhận của Tesla dường như được khuếch đại. Tôi có thể nghe thấy tiếng tích tắc của một chiếc đồng hồ dù ở cách ba phòng, ông viết trong cuốn tự truyện. Một con ruồi đáp xuống một cái bàn trong phòng cũng làm tai tôi ù đặc.
Cách những trải nghiệm ảnh hưởng đến Tesla
Những trải nghiệm này đã định hình cách Tesla suy nghĩ về chính tư duy của mình. Vì ông hầu như không kiểm soát được chúng, ông cảm thấy chúng đến từ bên ngoài, như thể ông đang tiếp nhận các tín hiệu không mong muốn từ thế giới xung quanh. Không lâu sau đó, ông tin chắc rằng mọi suy nghĩ đều đến từ bên ngoài – rằng não chúng ta lấy hình ảnh, ý tưởng và phát minh từ môi trường. Não không phải là bộ tích lũy như triết học thường nghĩ, ông kết luận, và không chứa bất kỳ dạng ghi âm hay ghi hình nào… Não chỉ đơn thuần là khả năng phản hồi. Ông nghĩ, nếu chỉ có thể tìm ra cách não bộ quyết định tín hiệu nào cần điều chỉnh để tiếp nhận và tín hiệu nào cần loại bỏ, hay tại sao một số tín hiệu lại bị khuếch đại đến mức đáng sợ như vậy, thì chúng ta có thể cuối cùng hiểu được cách hoạt động của tâm trí, và bản thân ông có thể cảm thấy gần gũi với người khác hơn và cảm thấy mình thuộc về thế giới.
Khi còn trẻ, trí óc của Tesla được công nhận rộng rãi là một trong những trí tuệ xuất sắc nhất thời đại ông. Năm 1882, khi 26 tuổi, Tesla đã nghĩ ra động cơ xoay chiều. Khi nó được hoàn thiện và xây dựng sáu năm sau đó, động cơ của Tesla đã hoàn toàn tái định nghĩa cách sử dụng dòng điện để tạo ra chuyển động.
Các động cơ hiện có lúc bấy giờ cần các bộ phận cơ khí để giữ cho rotor quay theo một hướng. Những bộ phận này chịu ảnh hưởng của ma sát – chúng gây ra tia lửa và mài mòn; chúng làm giảm hiệu quả. Trong một khoảnh khắc lóe sáng, Tesla nhận ra rằng ông có thể thay thế những bộ phận vật lý đó bằng dòng điện. Hầu hết các kỹ sư khi đó làm việc với dòng điện một chiều, chỉ chảy theo một hướng, nhưng Tesla nhận thấy tiềm năng của dòng điện xoay chiều, dòng điện đổi chiều chảy qua lại. Điểm mấu chốt, ông nhận ra, là sử dụng nhiều dòng điện xoay chiều lệch pha nhau. Bằng cách đó, điện áp của chúng có thể triệt tiêu đúng lúc để tạo ra một trường từ kết hợp ổn định, làm cho rotor quay. Mối quan hệ giữa các dòng điện có thể làm được công việc của cả một chiếc máy.
Đó là một cái nhìn vô cùng thông minh, W. Bernard Carlson, nhà sử học công nghệ tại Đại học Virginia, nói. Cho đến ngày nay, tất cả các động cơ xoay chiều, dù là trong ổ cứng máy tính của bạn hay tủ lạnh hay thang máy, đều tuân theo nguyên lý cơ bản giống nhau. Trước Tesla, bạn chỉ có ánh sáng điện. Sau Tesla, bạn có thể có cả ánh sáng và năng lượng điện.
Khởi nguồn từ cuộn dây Tesla
Tuy nhiên, Tesla còn có một tham vọng lớn hơn nhiều trong đầu. Nó bắt đầu với cuộn dây Tesla, thứ mà ông thiết kế vào năm 1891. Ông đã định tạo ra một cuộn cảm ứng (một thiết bị trong đó dòng điện trong một cuộn dây cảm ứng một dòng điện trong cuộn dây thứ hai) khi ông nhận ra điều gì sẽ xảy ra nếu lần này các dòng điện được đồng bộ. Bằng cách điều chỉnh chiều dài của các cuộn dây sao cho các dao động điện của chúng trùng nhau, Tesla đã phóng ra một tia lửa cháy bùng.
Đây chính là hiện tượng cộng hưởng – cùng một nguyên lý giải thích tại sao các âm thoa ngân vang và các con lắc dao động cộng hưởng, lý do tại sao có âm nhạc trong sự hòa hợp của các tinh cầu. Tesla biến nó thành một nguyên tắc kỹ thuật. Và ông nhận thấy nó có thể giải quyết một vấn đề đang làm đau đầu giới khoa học.
Trước Tesla, bạn chỉ có ánh sáng điện. Sau Tesla, bạn có thể có cả ánh sáng và năng lượng điện.
Năm 1865, James Clerk Maxwell đã thống nhất điện và từ, cho thấy rằng ánh sáng nhìn thấy được là một dao động điện từ – và rằng có thể có những dao động khác. Chỉ với khám phá sóng vô tuyến của Heinrich Hertz vào năm 1888, các nhà khoa học mới nhận ra rằng tồn tại cả một quang phổ điện từ mà về nguyên tắc là vô cùng rộng lớn. Ở đầu thấp nhất của phạm vi đã biết, bước sóng vô tuyến có thể trải dài khắp hành tinh, trong khi một bước sóng ánh sáng khả kiến có thể nhỏ hơn 100 lần so với bề ngang của một sợi tóc người, và các tia gamma, ở dải tần cao nhất, dao động ở quy mô của hạt nhân nguyên tử. Khám phá tia X của Wilhelm Röntgen vào năm 1895 càng làm gia tăng cảm giác rằng vũ trụ đã mở ra và một thế giới mới dũng cảm đang tràn vào. Tờ báo Anh The Standard đưa tin rằng vũ trụ đầy rẫy các loại dao động khác nhau mà [các nhà khoa học] hoàn toàn không biết đến hay nghi ngờ – những làn sóng có thể cắt xuyên qua sương mù London và những tia có thể xuyên qua tường và xương.
Chỉ trong vài năm ngắn ngủi, thế giới đã trở nên vô cùng phong phú, đầy những khả năng mới huyền bí. Vấn đề là làm thế nào để tiếp cận và tận dụng những dao động đó. Cái mà cần, theo nhà vật lý William Crookes, người đã đi tiên phong trong công trình nghiên cứu về chùm electron, là các bộ thu có thể đáp ứng với các bước sóng trong giới hạn nhất định và giữ im lặng trước tất cả các bước sóng khác. Ông cho rằng đây là vấn đề khó khăn nhất cần giải quyết.
Tesla đã thấy giải pháp trong hiện tượng cộng hưởng. Khi dòng điện xoay chiều trong cuộn dây của ông dao động đồng bộ, chúng không chỉ tạo ra các tia lửa rực rỡ mà còn phát ra sóng vô tuyến – gắn một ăng-ten vào và bạn đã có một bộ phát sóng vô tuyến. Bằng cách điều chỉnh các cuộn dây, Tesla có thể chọn tần số của sóng phát ra. Đến lượt mình, những cuộn dây được điều chỉnh, khi tiếp xúc với bức xạ thu vào qua ăng-ten, sẽ chỉ đáp ứng với các sóng có tần số cộng hưởng. Cuộn dây Tesla có thể đóng vai trò như một bộ thu được điều chỉnh.
Tesla là một trong những người đầu tiên thực sự hiểu khái niệm điều chỉnh tần số này, Carlson nói. Khám phá lớn của ông là sóng vô tuyến có thể là hiện tượng cộng hưởng. Cuộn dây Tesla là một giải pháp tiềm năng không chỉ cho vấn đề của Crookes mà còn, Tesla hy vọng, cho chính vấn đề của ông – vấn đề về cách não ông điều chỉnh với thế giới.
Nghiên cứu về điện và hệ thần kinh
Nghiên cứu về điện và hệ thần kinh luôn song hành với nhau. Những đo lường đầu tiên về dòng điện được thực hiện vào thế kỷ 18 bởi Luigi Galvani, người đã nối dây thần kinh của một con ếch vào một sợi dây kim loại dài và giơ nó lên bầu trời đầy giông bão, truyền điện từ không khí; khi tia chớp lóe lên, các cơ của con ếch co lại.
Alessandro Volta đã tạo ra chiếc pin đầu tiên dựa trên cấu trúc dây thần kinh của loài lươn điện; Samuel Morse sau đó đã dùng chiếc pin này để cấp điện cho đường dây điện báo của mình và sau đó so sánh điện báo của ông với hệ thần kinh của con người. Một bài báo năm 1837 trên The Scotsman đã phân tích về khả năng các thành phố sẽ được kết nối bởi các dây thần kinh điện: Con người cách nhau hàng ngàn dặm sẽ có thể giao tiếp như thể họ đang ở cùng một phòng, hoặc đọc suy nghĩ của nhau như thể họ đang ở trên bầu trời.
Khám phá sóng điện từ và lý thuyết sóng não
Cùng lúc với những tin nhắn điện tín đầu tiên được gửi qua các đường dây điện báo vào những năm 1840, những đo lường chính xác đầu tiên về hoạt động điện trong các tế bào thần kinh cũng được thực hiện. Do đó, khi Hertz phát hiện ra sóng vô tuyến di chuyển qua không khí, một khái niệm mới về hệ thần kinh đột nhiên trở nên khả thi; có lẽ cũng tồn tại sóng não.
Các nhà khoa học cho rằng nếu các điện tích tăng tốc trong dây dẫn có thể tạo ra các rung động vô tuyến trong ê-te, thì có lẽ các tia điện trong tế bào thần kinh cũng có thể làm được điều tương tự. Sóng não đang là xu hướng ở London lúc này, một tờ báo Boston Evening Transcript năm 1897 đưa tin, trích dẫn phát biểu của Crookes. Lý thuyết sóng não của ông chỉ là một sự mở rộng của định luật điều khiển rung động của âm thanh và ánh sáng. Ý tưởng là, trong dải quang phổ điện từ rộng lớn và chưa được khám phá, có thể tìm thấy tư tưởng con người.
Khám phá sóng vô tuyến khiến con người phải suy nghĩ lại những ý tưởng cơ bản về ý thức, Anthony Enns, một nhà nghiên cứu tại Đại học Dalhousie ở Nova Scotia, người chuyên nghiên cứu về lịch sử công nghệ và mối liên hệ của nó với khoa học giả tưởng, cho biết. Crookes say mê ý tưởng về não bộ như một loại máy phát và nhận sóng radio, trong khi Oliver Lodge, một trong những người tiên phong về sóng vô tuyến, coi ý thức như một dạng trường năng lượng không nằm trong não mà bao quanh nó. Nếu tư tưởng sinh ra sóng não, tại sao những người khác không thể cảm nhận được nó? Không khí chứa đầy sóng não cũng giống như ánh nắng mặt trời và ánh sáng từ các vì sao, một phóng viên thời đó viết.
Quan hệ giữa các nhà phát minh và ý tưởng của họ
Mark Twain thường xuyên đến thăm phòng thí nghiệm của Tesla. Tại đây, ông được chụp hình vào khoảng năm 1895 khi đang làm sáng bóng đèn bằng dòng điện chạy qua cơ thể ông; Tesla đứng quan sát phía sau. Các ý tưởng của Tesla lan tỏa mạnh mẽ: Chúng ta phải có được suy nghĩ đó được truyền trực tiếp vào đầu óc của chúng ta từ xa, Twain nói với tạp chí Harpers Monthly.
Khoảng cách giữa con người dường như đang thu hẹp lại, và khả năng truyền suy nghĩ dần trở thành một hệ quả tự nhiên của lý thuyết điện từ của Maxwell. Nhà văn Mark Twain, người nổi tiếng thường ghé thăm phòng thí nghiệm của Tesla, đã chia sẻ với Harpers Monthly:
Điện báo và điện thoại sẽ trở nên quá chậm và dư thừa cho nhu cầu của chúng ta. Chúng ta phải có được tư tưởng đó bắn vào đầu óc của chúng ta từ xa.… Không nghi ngờ gì, thứ truyền tải suy nghĩ của chúng ta qua không khí từ não này đến não khác là một dạng điện mịn hơn và tinh tế hơn, và tất cả những gì chúng ta cần làm là tìm cách bắt giữ nó và buộc nó làm việc, như chúng ta đã phải làm với các dòng điện.
Trước thời kỳ của điện báo, không một điều kỳ diệu nào trong số này có vẻ dễ dàng đạt được hơn điều kia.
Nỗ lực của các nhà phát minh trong việc tạo ra điện báo tinh thần
Các nhà phát minh vĩ đại đang làm việc hết mình, cố gắng trở thành người đầu tiên tạo ra chiếc điện báo tinh thần này. Alexander Graham Bell, chẳng hạn, đã tạo ra những chiếc mũ bảo hiểm làm từ dây cuộn, mà hai người có thể đeo để truyền tư tưởng của người này sang người kia. Kết quả? Suy nghĩ trong một não đã tạo ra cảm giác trong não kia, thông qua hai chiếc mũ bảo hiểm, nhưng mối quan hệ giữa suy nghĩ và cảm giác là gì thì không thể xác định được, Bell báo cáo với tạp chí McClure vào thời điểm đó.
Tesla đã đề xuất một công nghệ vượt ra ngoài việc truyền đạt đơn thuần tư tưởng. Ông gọi nó là truyền hình – không nên nhầm lẫn với truyền hình mà chúng ta biết ngày nay – cho phép người ta nhìn từ xa những gì người khác đang thấy trong tâm trí của họ. Ông lập luận rằng vì thị giác liên quan đến các kích thích chạy từ võng mạc lên não, có thể tưởng tượng có các tín hiệu di chuyển từ não quay trở lại võng mạc. Với một thiết bị có khả năng đọc được các tín hiệu đó từ võng mạc, Tesla giải thích, chúng ta có thể cuối cùng thành công không chỉ trong việc đọc tư tưởng chính xác mà còn tái tạo trung thực mọi hình ảnh tinh thần. Chúng ta thậm chí có thể chiếu các hình ảnh trong đầu lên màn hình và khiến chúng hiển thị cho khán giả, ông nói. Ông đảm bảo với thế giới rằng ông đang làm việc về điều này.
Quan điểm của Tesla về vũ trụ và khoa học tâm linh
Tesla không tin vào chủ nghĩa tâm linh; ông không tin vào tâm linh hay siêu nhiên, mặc dù nhiều nhà khoa học tầm cỡ thời đó, bao gồm Lodge và Crooke, lại tin. Tesla mô tả quan điểm của ông về vũ trụ là thô thiển vật chất. Và thế nhưng ông có thể mong muốn con chim bồ câu của mình và cô ấy sẽ đến; ông có thể hiểu cô qua ánh sáng từ đôi mắt cô.
Nếu những điều này có vẻ mâu thuẫn, đó là bởi vì thời điểm đó đã qua đi, một thời kỳ khi ranh giới giữa vật chất và tâm trí rất khó phân biệt, khi cả vật chất và tư tưởng đều có vị trí của chúng trong cùng một dải quang phổ điện từ, một quang phổ với tia hồng ngoại và sóng vô tuyến ở một đầu, ánh sáng khả kiến ở giữa, cùng với nỗi sợ hãi và tình yêu, hy vọng và tia X, và các tia gamma ở phần xa nhất, cùng với trí tưởng tượng và các ý tưởng.
Tesla sẽ biến cả Trái Đất thành một bộ não khổng lồ.
Một bộ não khổng lồ
Sự phát triển nhanh chóng của khoa học vào đầu thế kỷ 20. Đó là một thời kỳ trong lịch sử khoa học khi những ý tưởng tưởng chừng không thể tưởng tượng được trước đây không chỉ bắt đầu xuất hiện mà còn thành hiện thực. Vào đầu những năm 1840, chưa có điện báo, chưa có máy ghi âm, chưa có sóng vô tuyến, chưa có điện thoại. Đến năm 1901, những giọng nói không có thân thể đã có thể được triệu hồi từ không khí; các tin nhắn có thể được gửi qua đại dương, lướt trên các sóng điện từ. Điều đó đủ khiến công chúng chóng mặt và các nhà khoa học suy đoán. Khi có một khám phá khoa học mới phá vỡ các khái niệm khoa học cũ, rất nhiều lý thuyết phi thường có thể được chấp nhận, Enns nói về thời kỳ tư duy điện từ phép thuật này. Ranh giới giữa khoa học và khoa học giả tưởng trở nên khó vạch rõ.
Dòng điện, Enns cho biết, cũng có thể chảy theo cả hai chiều: Những ý tưởng phi chính thống đôi khi lại định hướng cách chúng ta thực hiện các phương pháp khoa học hợp pháp của mình. Năm 1924, nhà tâm thần học người Đức Hans Berger đã tìm cách chứng minh sự tồn tại của thần giao cách cảm bằng cách đo sóng não phát ra từ hộp sọ. Ông ấy nghĩ rằng nếu có thể ghi lại những xung điện này, nó sẽ cho thấy não bộ là một thiết bị truyền thông, Enns nói. Vì vậy, Berger đã phát minh ra máy điện não đồ (EEG), một công nghệ nền tảng của hình ảnh học thần kinh hiện đại. Ngày nay, chúng ta không còn nghĩ về bộ não của mình như những chiếc máy điện tín không dây hay coi suy nghĩ là thứ có thể truyền đi qua sóng não; hiện nay chúng ta coi não bộ như những chiếc máy tính và suy nghĩ là thứ có thể được tải lên đám mây. Những ý tưởng này thực ra chưa bao giờ biến mất, Enns nói.
Đối với Tesla, dây thần kinh trong não phải hoạt động theo nguyên tắc cộng hưởng, nghĩa là suy nghĩ là thứ mà tất cả chúng ta có thể hòa nhịp vào, miễn là có thiết bị phù hợp. Nếu ông có thể tạo ra một công nghệ cho phép mọi người trên toàn cầu cộng hưởng với nhau, nó sẽ có ảnh hưởng vô cùng lớn đối với mọi mối quan hệ của con người. Đặc biệt là mối quan hệ của chính ông.
Và đó là kế hoạch của ông. Ông dự định chuyển đổi toàn bộ Trái Đất thành một bộ não khổng lồ.
Vào thời khắc chuyển giao thế kỷ và ở đỉnh cao danh vọng của mình, Tesla tuyên bố kế hoạch tạo ra một Hệ thống Thế giới để kết nối toàn cầu trong một sự hòa nhịp thực sự, cho phép mọi người ở khắp nơi gửi năng lượng và thông tin để có thể nhận được bất cứ nơi nào khác.
Quan điểm của Tesla về tín hiệu
Các nhà khoa học khác cũng đang thử nghiệm với hệ thống liên lạc radio không dây, gửi sóng điện từ giữa các bộ phát và bộ thu tiếp đất. Giả thiết là tín hiệu di chuyển qua không khí, trong khi dòng điện mặt đất chỉ hoàn thành mạch. Nhưng Tesla lại tin rằng họ đã hoàn toàn hiểu sai vấn đề – ông cho rằng không thể nào tín hiệu lại đi qua không khí với khoảng cách xa. Sóng ánh sáng di chuyển theo đường thẳng, nhưng Trái Đất thì cong – thông tin sẽ đi thẳng vào không gian. Không ai vào thời đó biết rằng sóng radio sẽ gặp phải các hạt tích điện trong tầng điện ly và phản xạ lại.
Vì vậy, Tesla cho rằng các thông điệp phải đi qua lòng đất. Ông nghĩ rằng Trái Đất hẳn phải là một khoang cộng hưởng có thể duy trì các sóng đứng của dao động điện – sóng có thể được gảy như dây đàn guitar. Nếu ông có thể bơm năng lượng vào ở tần số cộng hưởng của Trái Đất, ông có thể làm cho hoạt động điện của toàn bộ hành tinh rung lên, và sử dụng nó để truyền thông điệp hoặc năng lượng giữa bất kỳ hai điểm nào trên toàn cầu.
Tesla mơ ước về một hệ thống toàn cầu sử dụng cộng hưởng điện từ để kết nối tất cả con người trên hành tinh. Điểm nút đầu tiên là một tháp cuộn dây Tesla khổng lồ được xây dựng tại Wardenclyffe, nơi ông dựng lên vào khoảng năm 1902. Tại bờ biển phía Bắc của Long Island, ở một địa điểm gọi là Wardenclyffe, Tesla dựng lên một tháp cao 57 mét với mái vòm hình nấm, thu hút sự tò mò của người dân địa phương. Từ chân tháp, một cầu thang xoắn ốc dẫn xuống giếng sâu 36 mét dưới mặt đất, nơi mở rộng ra một mạng lưới các ống sắt và bốn đường hầm lót đá dài 30 mét mỗi đường, nơi dòng điện sẽ được bơm vào lòng đất.
Với giới truyền thông, ông hứa rằng một hệ thống gồm những tháp như vậy – thực chất là các cuộn dây Tesla khổng lồ – sẽ kết nối tất cả các trạm điện tín hiện có. Hệ thống sẽ cho phép các cơ quan chính phủ gửi đi những thông điệp bí mật mà không gián điệp nào có thể chặn được. Nó sẽ tích hợp tất cả các đường dây điện thoại, tạo ra một hệ thống truyền thông toàn cầu, liên kết các bảng giá chứng khoán trên toàn thế giới, truyền bá các bài giảng trên khắp địa cầu. Nó sẽ đồng bộ hóa đồng hồ; truyền hình ảnh, văn bản và âm nhạc; nó sẽ cung cấp một hệ thống định vị toàn cầu để điều hướng tàu thuyền, và năng lượng để vận hành chúng. Nó sẽ gửi thông điệp – người với người – trong nháy mắt, tới một máy thu rẻ tiền, không lớn hơn một chiếc đồng hồ. Nó sẽ phát đi những suy nghĩ từ võng mạc của một người đến bất cứ ai muốn nhìn thấy chúng. Và hơn hết, nó sẽ giúp Tesla bớt cô đơn hơn một chút.
OCD của Tesla đã định hình cách ông suy nghĩ về suy nghĩ, khơi dậy sự quan tâm của ông về cộng hưởng, và hình thành các phát minh của ông – nhưng nó cũng khiến ông bị cô lập và cô đơn. Ông không thích bắt tay và thường đeo găng tay trắng khi ra ngoài công cộng. Ông ăn một mình tại một chiếc bàn đặc biệt mà không ai khác ở khách sạn được phép sử dụng. Theo tiểu sử của ONeill:
Một chiếc khăn trải bàn mới được yêu cầu cho mỗi bữa ăn. Ông cũng yêu cầu một chồng hai chục khăn ăn được đặt ở bên trái của bàn. Khi mỗi món dụng cụ bạc và mỗi đĩa được mang đến – và ông yêu cầu chúng phải được tiệt trùng bằng nhiệt trước khi rời khỏi bếp – ông sẽ nhấc từng món lên, xen kẽ một khăn ăn giữa tay và dụng cụ, và sử dụng một khăn ăn khác để lau nó. Sau đó, ông có thể thả cả hai khăn xuống sàn. Ngay cả với một bữa ăn đơn giản, ông thường sử dụng hết toàn bộ số khăn ăn.
Khi chiếc tháp hoạt động
Nếu một con ruồi đậu lên bàn, họ phải dọn sạch mọi thứ và làm lại từ đầu. Nếu một phụ nữ gần đó đeo ngọc trai, điều đó làm ông mất cảm hứng ăn uống. Nhưng nếu tháp hoạt động, ông sẽ có thể kết nối với những người khác, với tất cả mọi người; ông thậm chí không cần đeo găng tay trắng của mình. Khi còn nhỏ, Tesla chơi một trò chơi với cha mình, trong đó họ cố đoán ý nghĩ của người kia. Với tháp này, không ai phải đoán nữa. Không chỉ là họ có thể đọc được ý nghĩ cá nhân của nhau. Họ sẽ suy nghĩ cùng nhau, với nhiều dòng điện chạy vào và ra theo từng nhịp, những bánh răng và trục quay vô hình của một bộ não duy nhất. Những ràng buộc này chúng ta không thể thấy, nhưng chúng ta có thể cảm nhận được, ông viết. Trong thế giới của tháp, chúng ta sẽ không còn là những cá thể cô lập – bởi cộng hưởng luôn là một mối quan hệ.
Đó là một thất bại mà Tesla không bao giờ vượt qua được.
Đến năm 1902, tháp đã hoàn thành, nhưng các phần khác của công trình thì chưa, và ông đã cạn kiệt kinh phí.
Một năm sau, rõ ràng là sẽ không có thêm khoản tiền nào, và Tesla không có gì để chứng minh cho dự án, không có bằng chứng nào cho thấy điều đó sẽ hiệu quả, và cũng không có cách nào thu hút nhà đầu tư mới. Quá thất vọng, ông đã kích hoạt cuộn dây và phóng ra một cơn bão. Không khí đầy những tia điện sáng lóa, tờ New York Sun đưa tin, những tia này dường như bắn ra vào bóng tối trong một sứ mệnh bí ẩn nào đó.
Ngày nay, các nhà khoa học phần lớn đều đồng ý rằng tháp của Tesla, ngay cả khi hoàn thành, cũng sẽ không hoạt động. Carlson giải thích rằng, Ông ấy nghĩ rằng có thể truyền năng lượng qua Trái đất mà không bị thất thoát vì Trái đất sẽ hoạt động như một môi trường không đàn hồi, nhưng điều đó không đúng. Đó là một ý tưởng đẹp đẽ, nhưng thực tế lại không tương thích với tầm nhìn vĩ đại của ông.
Đây là một thất bại mà Tesla không bao giờ hồi phục được.
Ảnh hưởng của một thất bại lớn
Trong những năm sau đó, ông ngày càng trở nên cô độc hơn. Thỉnh thoảng, ông lại đưa ra những tuyên bố kỳ quái với báo chí – các tia tử thần và máy bay, kế hoạch truyền điện lên mặt trăng – những phát minh mà ông mơ tưởng nhưng không có gì để chứng minh. Công chúng mất kiên nhẫn. Khoa học tiến bộ mà không có ông. Ông ấy đã là một con người gãy đổ, Carlson nói.
Vào tháng Mười Hai năm 1916, Tesla được trao Huy chương Edison danh giá từ Viện Kỹ sư Điện Hoa Kỳ vì những thành tựu xuất sắc trong công việc sáng tạo ban đầu về dòng điện đa pha và tần số cao, – nhấn mạnh vào ban đầu.
Buổi lễ được tổ chức ngay gần Công viên Bryant. Nhưng khi đến lượt Tesla bước lên sân khấu, ông lại không thấy đâu. Các kỹ sư tìm khắp nơi – hành lang, nhà vệ sinh – rồi chạy ra ngoài. Tại quảng trường của thư viện công cộng bên cạnh, như ONeill mô tả, ở trung tâm của một vòng tròn mỏng gồm những người quan sát, đứng một hình bóng bệ vệ của Tesla, trên đầu đội một vương miện của hai chú bồ câu, vai và cánh tay được trang trí bởi cả tá bồ câu khác. Thân chúng trắng hoặc xanh nhạt tương phản mạnh với bộ âu phục đen và mái tóc đen của ông, ngay cả trong ánh hoàng hôn. Trên mỗi bàn tay dang rộng của ông là một chú chim khác, trong khi hàng trăm chú chim khác tạo thành một tấm thảm sống dưới chân ông.
Cuối cùng, Tesla quay trở lại bên trong và nhận huy chương. Tháp ở Wardenclyffe bị phá hủy bằng thuốc nổ và được bán làm phế liệu.
Khi bồ câu xuất hiện
Trước khi có những ngọn tháp – trước khi có radio, trước khi có điện tín – đã có bồ câu.
Những chú bồ câu đưa thư, được yêu thích vì khả năng điều hướng xuất sắc, đã được sử dụng để truyền tin nhắn từ thời Julius Caesar. Một chú chim được huấn luyện tốt có thể bay 600 dặm mà không nghỉ, với tốc độ trung bình 60 dặm một giờ. Trong thời chiến, chúng phục vụ trong Quân đội, Hải quân, Không quân, Lực lượng Vệ binh Quốc gia; thậm chí cả Dịch vụ Rừng Quốc gia Hoa Kỳ và CIA cũng sử dụng bồ câu. Khi Paris bị vây hãm bởi quân Phổ, bồ câu đưa thư mang những thông điệp quan trọng ra vào thành phố; bằng cách sử dụng nhiếp ảnh vi mô, người Pháp có thể lắp hàng ngàn tin nhắn vào vòng chân của một chú chim. Tại Hoa Kỳ, bồ câu đưa tin các câu chuyện và giá cổ phiếu. Những tờ báo như New York Sun và Boston Daily Mail phụ thuộc nhiều vào bưu điện bồ câu; tờ Baltimore Sun đã sử dụng 500 chú chim bay giữa New York City và Washington, D.C.
Nhưng khi Guglielmo Marconi, sử dụng hệ thống cộng hưởng của Tesla, truyền tín hiệu radio không dây đầu tiên vượt Đại Tây Dương vào năm 1901, thì bồ câu lập tức gặp khó khăn.
Marconi Đánh Bại Bồ Câu, là tiêu đề của tờ Brooklyn Daily Eagle: 200 chú bồ câu đưa thư được Hải quân Brooklyn sử dụng để liên lạc với các tàu chiến đang đứng trước nguy cơ thất nghiệp. Người ta nghĩ rằng hệ thống Marconi có thể duy trì với chi phí rẻ như hệ thống bồ câu, bài báo viết.
Vì thế, những chú chim thất nghiệp lạc lối trên đường phố. Và Tesla, người mà các phát minh của ông đã làm mất việc của chúng, lại chăm sóc chúng.
Đôi khi tôi cảm thấy rằng, vì không kết hôn, tôi đã hy sinh quá nhiều cho công việc của mình, Tesla 70 tuổi nói với một phóng viên, vì vậy tôi quyết định dồn hết tình cảm của một người đàn ông không còn trẻ lên loài chim lông vũ này. Tôi sẽ mãn nguyện nếu bất kỳ điều gì tôi làm có thể sống mãi với hậu thế. Nhưng chăm sóc những chú chim vô gia cư, đói khát, hay bệnh tật là niềm vui của cuộc đời tôi.
Và chú chim bồ câu trắng đặc biệt này dường như đã khơi dậy một điều gì đó trong ông.
Nếu cô ấy cần tôi, Tesla nói, thì không còn điều gì khác quan trọng nữa. Chừng nào tôi còn cô ấy, tôi còn có mục đích trong cuộc sống.
Một đêm khi tôi đang nằm trên giường trong bóng tối, như thường lệ đang giải quyết các vấn đề, thì cô ấy bay vào qua cửa sổ mở và đứng trên bàn làm việc của tôi, Tesla kể lại với ONeill. Tôi biết cô ấy muốn gặp tôi; cô ấy muốn nói với tôi điều gì đó quan trọng nên tôi đã đứng dậy và tiến đến gần cô ấy. Khi nhìn vào cô ấy, tôi biết cô ấy muốn nói với tôi rằng cô ấy sắp chết. Và rồi, khi tôi nhận được thông điệp đó, từ mắt cô ấy phát ra một ánh sáng – những tia sáng mạnh mẽ. Đúng vậy, đó là ánh sáng thật, một ánh sáng mạnh mẽ, rực rỡ, chói lóa, một ánh sáng mãnh liệt hơn bất cứ thứ gì tôi từng tạo ra từ những chiếc đèn mạnh mẽ nhất trong phòng thí nghiệm của mình. Khi chú bồ câu đó chết, một điều gì đó đã ra đi khỏi cuộc đời tôi… Tôi biết công việc đời tôi đã kết thúc.
Tesla qua đời
Vào ngày 7 tháng 1 năm 1943, lúc 10:45 tối, Nikola Tesla được tìm thấy đã qua đời trong phòng của mình bởi một người hầu phòng khách sạn.
Trong suốt bốn mươi năm, đọc cáo phó đăng trên The New York Times, ông sống và làm việc trong một thế giới tưởng tượng đầy những tia lửa điện, ngập tràn những tháp kỳ lạ để tiếp nhận và phát năng lượng, cùng những thiết bị mơ mộng để giúp con người utopia hoàn toàn kiểm soát thiên nhiên. Đó là một cuộc sống cô độc. Một phát ngôn viên của khách sạn cho biết rằng Tiến sĩ Tesla đã qua đời như cách ông trải qua những năm cuối đời – một mình.
Chỉ có điều ông không hẳn cô đơn – rất có thể là không. Ông luôn để cửa sổ mở.
Ngày nay, công nghệ không dây thực hiện gần như mọi giấc mơ của Tesla nằm gọn trong túi sau của chúng ta.
Nó kết nối chúng ta thông qua phổ tần vô hình, qua các thiết bị, thật sự, không lớn hơn một chiếc đồng hồ bao nhiêu. Nhưng chim bồ câu đưa thư vẫn là một điều bí ẩn.
Làm thế nào chúng định hướng? Chúng có sử dụng khứu giác mạnh mẽ của mình không? Khả năng nhìn sắc bén? Chúng có thể nghe thấy hạ âm không? Vào những năm 1950, Hải quân Hoa Kỳ đã tài trợ nghiên cứu để xem liệu chúng có định vị bằng ESP (nhận thức ngoại cảm) không. Các nhà khoa học phần lớn đồng ý rằng những chú chim có thể cảm nhận từ trường của Trái đất – nhưng bằng cách nào? Các nhà nghiên cứu từng nghĩ họ đã tìm thấy các cảm biến từ tính trong mỏ của chúng, nhưng hóa ra đó chỉ là các tế bào bạch cầu. Giờ đây, họ cho rằng chúng có thể nằm ở thân não, hoặc có thể là trong tai trong.
Một vài năm trước, một số nhà sinh vật học ở Tây Ban Nha đã quyết định kiểm tra xem liệu việc tiếp xúc với các từ trường mạnh có làm lệch hướng của chúng không.
Họ đặt các chú bồ câu vào một máy MRI – máy cộng hưởng từ – với cường độ ba Tesla.
Khi được thả, những chú chim gặp khó khăn trong việc tìm đường. Trong khi đó, những chú chim đối chứng lại bay về nhà – một cách kỳ bí, chúng dường như nhạy cảm với những rung động vô hình nào đó.
