Vì sao chạy bền là tài năng tiềm ẩn bất ngờ của loài người?

Dù ngồi lười xem TV thật thú vị, nhưng con người sinh ra để chạy.

Báo đốm là loài động vật trên cạn chạy nhanh nhất, tôm tít có số lượng tế bào cảm nhận màu sắc gấp bốn lần con người, và rùa có thể sống hàng trăm năm. Nhưng con người thì sao? Chúng ta đúng là loài thông minh nhất, nhưng cơ thể của chúng ta lại mong manh khi so sánh với một số loài động vật khác trên hành tinh. Có phải sẽ rất tuyệt nếu chúng ta có được những năng lực siêu phàm như các loài động vật khác? Có lẽ là khả năng bay, tầm nhìn hồng ngoại, hay khả năng lặn sâu dưới nước?

Khả năng đặc biệt của con người

Vâng, thực tế là chúng ta có một khả năng khác vượt trội hơn tất cả các loài khác trên Trái Đất. Con người là những vận động viên chạy bền giỏi nhất.

Một số người sẽ lập tức thắc mắc: Nhưng còn ngựa thì sao? Ngựa có thể nhanh hơn con người, nhưng chúng không thể chạy lâu bằng. Trong một cuộc đua marathon tiêu chuẩn (khoảng 42 km), con người thường có thể đánh bại ngựa, dù phần lớn thời gian ngựa thắng cuộc. Nhưng marathon chỉ là một khoảng cách ngẫu nhiên. Con người có thể chạy xa hơn nhiều mà không cần nghỉ.

Đối với tộc người Tarahumara, một bộ tộc bản địa ở Trung Mỹ, việc chạy 200 dặm (khoảng 322 km) liên tục trong nhiều ngày mà không nghỉ ngơi là điều bình thường. Họ tự gọi mình là Rarámrui, hay những người chạy nhanh. Họ hút thuốc lá, uống Coca-Cola và rượu làm từ xương rồng, đi dép xăng-đan, nhưng vẫn chạy như thể đó là mục đích sinh ra của họ. Vì họ thực sự sinh ra để làm điều đó.

Điều gì làm con người trở nên đặc biệt?

Chúng ta có thể chạy xa nhờ một đặc điểm khác hoàn toàn con người – mặc dù đặc điểm này có vẻ không hấp dẫn như việc chạy xa. Chúng ta đổ mồ hôi theo một cách hoàn toàn độc đáo. Cơ thể chúng ta có từ hai đến bốn triệu tuyến mồ hôi. So với các loài động vật khác, cơ thể không có lông của chúng ta giúp quá trình bốc hơi mồ hôi trở thành cách làm mát cơ thể hiệu quả. Một số loài động vật khác – đặc biệt là ngựa – cũng đổ mồ hôi, nhưng mồ hôi của chúng có thành phần khác biệt và không nhiều bằng con người. Đây là cách chính để làm mát cơ thể của chúng ta, và nó hoạt động hiệu quả đáng kinh ngạc.

Các nhà nghiên cứu cho rằng con người thời tiền sử đã tận dụng khả năng đổ mồ hôi và sức bền của mình để thực hiện săn đuổi kiên trì. Trước khi chúng ta có lao và cung tên để săn mồi từ xa, chúng ta từng chỉ đuổi theo con mồi cho đến khi nó kiệt sức và chết. Con người thời kỳ đó có thể đã chọn mục tiêu vào những thời điểm nóng nhất trong ngày. Nhờ hệ thống làm mát vượt trội, chúng ta có thể tiếp tục đuổi bắt, không cho con mồi cơ hội dừng lại để thở – một phương pháp làm mát thường thấy ở hầu hết các loài động vật có vú khác. Cuối cùng, con mồi sẽ kiệt sức, và tổ tiên với cơ thể đầy mồ hôi của chúng ta có thể bắt được bữa ăn.

Tendons (gân) của chúng ta cũng giúp chúng ta có lợi thế khi chạy đường dài. Gân ở người được sắp xếp theo cách mà chúng lưu trữ năng lượng như những chiếc lò xo. Đặc biệt, gân Achilles đóng vai trò lớn trong việc bảo toàn năng lượng giữa các bước chạy. Đôi chân đàn hồi của chúng ta còn kết thúc bằng một mông dày, giúp hỗ trợ thân trên khi chúng ta chạy qua các đồng cỏ hoặc rừng rậm để săn mồi.

Giống như các loài động vật khác, chúng ta có một bộ phận chứa chất lỏng trong tai gọi là kênh bán nguyệt. Chuyển động của chất lỏng bên trong giúp các loài động vật phát hiện gia tốc và duy trì thăng bằng. Con người có kênh bán nguyệt lớn bất thường so với các loài khác, điều này giúp chúng ta theo dõi tất cả những chuyển động lắc lư khi chạy đường dài.

Yếu tố tâm lý

Cũng có một yếu tố tâm lý trong việc này. Cảm giác thăng hoa của người chạy bộ là một hiện tượng được biết đến, mặc dù bản chất chính xác của nó vẫn còn chưa rõ ràng. Các nhà nghiên cứu cho rằng đó là sự kết hợp giữa sự hài lòng tự nhiên sau khi hoàn thành mục tiêu và việc giải phóng dopamine và endorphin, mang lại cảm giác hưng phấn và giảm đau khi chạy. Nhờ đó, chúng ta vừa có động lực để chạy vừa ít cảm nhận đau đớn từ việc liên tục dậm chân xuống đất.

Giữa cơ thể gần như không có lông của chúng ta, đôi chân phức tạp kỳ lạ và bộ não đầy tính tự hành hạ, con người thực sự là những cỗ máy chạy bộ. Vậy nên, hãy lấy đôi giày thể thao bụi bặm ra khỏi tủ và xỏ giày; đó là điều bạn sinh ra để làm.