Làm thế nào để đạt được flow state cho sự sáng tạo tự nhiên

Một góc nhìn hiện đại về khái niệm có từ hàng ngàn năm trước.

Flow state là gì?

Khi viết cuốn Principia mathematica, Isaac Newton được cho là đã quên ăn, quên tắm và thậm chí quên ngủ. Michelangelo cũng vậy, ông thường bị cuốn vào những bức tranh của mình đến mức quên cả ăn uống hay nghỉ ngơi. Một số người trong chúng ta hẳn cũng từng trải qua cảm giác mà thời gian trôi qua như phút chốc, khi ta tập trung vào một nhiệm vụ đến mức có thể quên cả bữa ăn.

Nếu bạn đã từng như vậy, thì bạn đã trải nghiệm điều được gọi là flow state.

Ý tưởng về flow đã tồn tại từ hàng ngàn năm nay. Khái niệm wu wei của Đạo giáo, tức hành động tự nhiên, rất giống với flow, cũng như khái niệm eudaimonia của Aristotle, hay trạng thái sở hữu tinh thần tốt đẹp. Tuy nhiên, khái niệm cổ xưa này chỉ mới được nghiên cứu và phân tích khoa học gần đây.

Nhà tâm lý học Mihály Csíkszentmihályi lần đầu nghiên cứu về flow state vào những năm 1970. Những trải nghiệm của các họa sĩ như Michelangelo đã truyền cảm hứng để ông nghiên cứu hiện tượng này, và ông định nghĩa flow là sự tập trung đến mức không còn điều gì khác quan trọng. Cái tôi biến mất. Thời gian trôi nhanh. Mọi hành động, chuyển động, và suy nghĩ đều nối tiếp nhau một cách tự nhiên, giống như chơi nhạc jazz. Cả cơ thể bạn tham gia, và bạn đang sử dụng kỹ năng của mình ở mức cao nhất. Đây là một trạng thái hấp dẫn và tự thân mang lại phần thưởng, mà chúng ta bước vào khi thực hiện một số nhiệm vụ nhất định.

Flow state vận hành như thế nào?

Flow chỉ xảy ra khi bạn có mức độ kỹ năng phù hợp với độ khó của nhiệm vụ. Cụ thể, Csíkszentmihályi xác định ba yếu tố cần thiết để bước vào flow state:

– Hoạt động phải có mục tiêu và tiến trình rõ ràng, điều này mang lại định hướng và cấu trúc cho nhiệm vụ.

– Nhiệm vụ phải có phản hồi rõ ràng và tức thì, giúp cá nhân điều chỉnh theo tính chất thay đổi của nhiệm vụ và biết được mình đang làm tốt đến đâu.

– Cần có sự cân bằng tốt giữa độ khó của nhiệm vụ và kỹ năng của cá nhân.

Ví dụ, vẽ tranh là một nhiệm vụ tuyệt vời để tạo ra flow state. Bạn biết khi nào bức tranh đã hoàn thành, nhận thấy rõ mình đang làm tốt đến đâu, và nếu bạn có tài năng, hành động vẽ có thể đủ thách thức để đem lại sự hài lòng.

Trải nghiệm Flow state

Khi ở trạng thái flow, cá nhân trải nghiệm sự tập trung cao độ và chú ý toàn diện vào khoảnh khắc hiện tại. Hành động và ý thức hòa quyện, khiến nhiệm vụ dường như tự nó vận hành. Tuy vậy, vẫn có cảm giác kiểm soát cá nhân đối với nhiệm vụ, và việc thực hiện nó mang lại cảm giác phần thưởng tự thân. Đây là một trải nghiệm tuyệt vời mà nhiều người dành cả đời để tìm kiếm, và nó chính là hiện thực hóa câu nói Hãy tìm một công việc bạn yêu thích, và bạn sẽ không phải làm việc một ngày nào trong đời mình.

Biểu đồ dưới đây minh họa tầm quan trọng của việc cân bằng giữa độ khó và kỹ năng để đạt được flow state. Nếu kỹ năng quá ít và thách thức quá lớn, bạn sẽ cảm thấy lo lắng. Ngược lại, nếu thách thức quá ít và kỹ năng quá cao, bạn sẽ chỉ cảm thấy thư giãn.

Làm thế nào để bước vào Flow state?

Hầu hết mọi người đều trải nghiệm flow vào một thời điểm nào đó trong đời. Trong khi khoảng 15% số người cho biết họ chưa từng trải nghiệm flow, một số ít may mắn được tìm thấy có tính cách autotelic, tức xu hướng tìm kiếm và trải nghiệm flow. Dựa trên năm yếu tố tính cách lớn, những người autotelic thường có điểm cao trong hướng ngoại và tận tâm, nhưng điểm thấp trong thần kinh và dễ chịu. Đặc điểm dễ chịu thấp này có vẻ lạ, nhưng nó liên quan nhiều hơn đến một sự kiêu ngạo và tự trọng cá nhân – tính cách của một người sáng tạo khó tính – hơn là thái độ thù địch với người khác.

Đối với phần còn lại của chúng ta, flow là điều cần được theo đuổi không ngừng. Trong triết học vị lợi, nghịch lý hedonism chỉ ra rằng theo đuổi hạnh phúc trực tiếp không mang lại hạnh phúc; thay vào đó, hạnh phúc là kết quả phụ của việc thực hiện những công việc và hoạt động mà ta yêu thích – nói cách khác, thực hiện các nhiệm vụ tự thân mang lại phần thưởng và tạo ra flow. Điều này không chỉ tồn tại trong triết học; bằng chứng thực nghiệm cho thấy trải nghiệm flow làm tăng cảm giác và cảm xúc tích cực.

Những tác vụ thích hợp cho Flow

Có lẽ tiêu chí quan trọng nhất trong việc theo đuổi flow là chọn đúng nhiệm vụ. Nhiều thứ chúng ta tìm kiếm trong thời gian rảnh rỗi – như xem TV – không thực sự đưa ta vào flow state. Thay vào đó, những nhiệm vụ có khả năng khuyến khích flow thường có hệ quả cao (ví dụ, leo núi hoặc diễn thuyết trước đám đông), phản hồi rõ ràng, và diễn ra trong một môi trường phong phú, đa dạng (không phải trong một văn phòng chật hẹp).