Có 5 câu chuyện triết học sẽ cần một số giải thích. Sau khi đọc tất cả, bạn không chỉ có vài tràng cười mà còn hiểu rõ hơn về triết học và tại sao nó quan trọng.
Thực tại được tạo thành từ gì?
Thales bước vào một quán cà phê và gọi một tách. Ông uống một ngụm và lập tức nhổ ra với vẻ ghê tởm, ngước lên nhìn người pha chế và hét: Cái gì đây, nước à?
Thales thường được gọi là nhà triết học đầu tiên vì ông là nhà triết học sớm nhất mà chúng ta biết tên. Nhưng ông còn là nhiều thứ khác ngoài một nhà triết học; ông còn tham gia vào kinh doanh, kỹ thuật, thiên văn học, khí tượng học và chính sách công.
Ý tưởng nổi tiếng nhất của ông là về siêu hình học; ông cho rằng nước là nền tảng của tất cả các chất khác. Dù thứ gì có vẻ không liên quan đến nước (hãy nghĩ về bụi khô hoặc lửa), Thales vẫn lập luận rằng chúng xuất phát từ nước và về cơ bản vẫn là nước, bất kể các đặc tính của chúng có thay đổi ra sao.
Aristotle kể rằng đây là lần đầu tiên một nhà tư tưởng cố gắng giải thích thế giới và cách nó vận hành theo các quy luật tự nhiên. Cho đến ngày nay, mọi khoa học và triết học tìm cách khám phá thực tại ở mức cơ bản nhất đều tiếp tục công việc của Thales, dù họ đã từ lâu bác bỏ đề xuất của ông.
Làm sao tôi có thể biết bất cứ điều gì?
Descartes dẫn người yêu, Jeanne, đến một nhà hàng nhân ngày sinh nhật của cô. Người phục vụ rượu đưa họ danh sách rượu, và Jeanne yêu cầu chọn loại Burgundy đắt nhất trong danh sách. Tôi không nghĩ thế! Descartes phản ứng giận dữ, và ông biến mất.
Descartes là một triết gia người Pháp đã cố gắng tìm nền tảng cho tri thức của mình, giải quyết vấn đề giữa tâm trí và cơ thể, đồng thời phát minh ra triết học hiện đại trong quá trình đó. Ông cũng là người sáng tạo ra hệ tọa độ mà bạn đã sử dụng rất nhiều trong hình học trung học.
Câu nói nổi tiếng nhất của ông, Tôi tư duy, vậy nên tôi tồn tại, xuất phát từ cuốn sách Suy tưởng siêu hình. Trong cuốn sách này, ông cố gắng hoài nghi mọi thứ mà ông nghĩ mình biết cho đến khi tìm ra điều không thể nghi ngờ. Hóa ra, điều đó là sự tồn tại của chính ông. Ngay cả khi ông nghi ngờ tính chính xác của mọi thứ ông thấy, suy nghĩ và tin tưởng, ông vẫn phải tồn tại để nghi ngờ điều đó. Sau đó, ông sử dụng những lập luận khá yếu để trở lại tin tưởng vào mọi thứ, nhưng đó là một câu chuyện khác.
Descartes đã kế thừa một truyền thống triết học dài hơi về việc không chỉ hỏi điều gì tồn tại mà còn làm thế nào chúng ta có thể biết. Trong khi ông kết luận rằng chúng ta có thể tin tưởng vào các giác quan của mình, những người khác cho rằng chúng ta không thể hoặc không có thế giới thực nào để các giác quan của chúng ta phát hiện.
Điều gì là đúng đắn để làm?
Jeremy Bentham bước lên quầy của một quán cà phê, cầm theo một tờ 50 đô la. Thức uống rẻ nhất ở đây là gì? ông hỏi. Đó là cà phê rang decaf, giá chỉ 1.99 đô, người pha chế trả lời. Tốt, Bentham nói và đưa cho cô 50 đô. Tôi sẽ mua cho 25 người tiếp theo đến đây.
Jeremy Bentham là người sáng lập chủ nghĩa vị lợi, một triết lý và lý thuyết đạo đức cho rằng điều tốt duy nhất là hạnh phúc và điều đúng đắn cần làm là tối đa hóa nó. Ông cũng là một nhà cải cách xã hội khá lập dị và là người cố vấn của một số nhà tư tưởng xuất sắc người Anh.
Chủ nghĩa vị lợi coi hạnh phúc của mọi người là như nhau. Do đó, câu chuyện hài này ám chỉ việc Bentham biết ông có thể tạo ra nhiều hạnh phúc hơn bằng cách mua cà phê cho những người khác thay vì tiêu số tiền đó cho bản thân. Ý tưởng rằng chúng ta nên làm từ thiện vẫn là một phần lớn của chủ nghĩa vị lợi và là cốt lõi trong sự nghiệp của nhà triết học Peter Singer.
Các lý thuyết đạo đức quan trọng khác của Bentham bao gồm chủ nghĩa tuân thủ, dựa trên việc tuân theo các quy luật phổ quát, và đạo đức đức hạnh, lập luận rằng cần xây dựng một tính cách mạnh mẽ. Mặc dù cả ba hệ thống này đồng ý về nhiều điều, những khác biệt nhỏ của chúng có thể dẫn đến những bất đồng lớn.
Xã hội nên được tổ chức như thế nào?
Pierre Proudhon bước lên quầy và gọi một tách trà xanh Tazo với xi rô hạt toffee, hai shot espresso và hỗn hợp gia vị bí ngô. Người pha chế cảnh báo rằng điều này sẽ rất tệ. Pah! Proudhon bĩu môi. Trà hợp pháp là trộm cắp!
Pierre Proudhon là một triết gia vô chính phủ người Pháp và là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ vô chính phủ. Triết lý chính trị của ông là nền tảng cho tư tưởng vô chính phủ hiện đại và đã ảnh hưởng đến nhiều nhà tư tưởng khác. Trong một trường hợp hiếm có đối với một triết gia chính trị, và còn hiếm hơn đối với một người vô chính phủ, ông đã từng là một nhà lập pháp trong chính phủ Pháp.
Một trong những câu nói nổi tiếng của ông là Tài sản là trộm cắp. Bằng tài sản, ông không có ý nói đến chiếc áo sơ mi hay bàn chải đánh răng của bạn, mà là những thứ như đất đai hoặc nhà máy. Để sở hữu nhưng không trực tiếp sử dụng những thứ này thường có nghĩa là bạn đang thuê người khác làm việc cho mình và giữ lại một phần công sức của họ để làm lợi nhuận. Proudhon coi điều này là không công bằng. Xã hội lý tưởng của ông sẽ có các hợp tác xã, cộng đồng, và các hội tương trợ, cho phép người lao động giữ lại thành quả lao động của chính họ.
Các nhà tư tưởng khác đã đưa ra những cách tổ chức xã hội rất khác nhau. Robert Nozick lập luận rằng quyền sở hữu tư nhân là hợp lý và thuế là bạo quyền. John Rawls lập luận rằng dân chủ xã hội là đỉnh cao của công lý. Hegel cho rằng chế độ quân chủ lập hiến là ý tưởng tốt cuối cùng trong triết học chính trị mà ai đó có thể đưa ra.
Mặc dù họ không thể đồng ý, những triết gia này đặt ra những câu hỏi quan trọng về cách thế giới hoạt động và làm thế nào chúng ta có thể cải thiện nó.
Tại sao những vấn đề này quan trọng?
Morty về nhà và thấy vợ mình và bạn thân nhất của mình, Lou, khỏa thân trên giường. Ngay khi Morty sắp mở miệng, Lou nhảy ra khỏi giường và nói: Trước khi cậu nói gì, bạn thân mến, cậu sẽ tin điều gì, tôi hay đôi mắt của cậu?
Câu chuyện này được mượn từ cuốn sách Plato và Platypus Bước vào một quán bar: Hiểu triết học qua những câu chuyện hài, một cuốn sách của Thomas Cathcart và Daniel Klein giúp giải thích lịch sử triết học qua những câu chuyện hài hước.
Như chúng ta đã thấy với Descartes, vấn đề về thông tin nào chúng ta nên tin tưởng và làm thế nào để biết nó là đúng là một vấn đề quan trọng. Trong trường hợp này, thông tin từ giác quan có thể chấp nhận được, nhưng Morty giờ sẽ phải chuyển sang các nhà tư tưởng như Aristotle, Bentham và Kant để quyết định điều nên làm tiếp theo.
