Làm thế nào để giải phóng sự sáng tạo khi viết lách?

Viết là một hành trình, và mỗi nhà văn sẽ có riêng từng quy tắc để thực hiện chúng. Một số nhà văn thích đắm chìm trong cảm hứng và câu chữ, một số khác lại lập kế hoạch bài bản và rõ ràng trước khi bắt đầu viết. Là một nhà văn tương lai, tôi cũng ít nhiều có đam mê với công việc viết lách. Nhưng cảm hứng viết thôi thì chưa đủ, bạn sẽ cần thêm sự sáng tạo và khả năng đột phá ý tưởng.

Chuỗi bài viết Làm chủ nghệ thuật viết lách là những hướng dẫn căn bản giúp bạn làm chủ kỹ năng viết lách của bản thân.

Tại sao viết lách lại quan trọng?

Trước khi bắt đầu, hãy cùng thống nhất cách hiểu, cụ thể là định nghĩa hành trình viết là gì? Hành trình viết (writing process) là các quy tắc, hành động được cá nhà văn, người viết tạo ra để hoàn thiện tác phẩm của họ theo ý đò cụ thể. Các quy tắc sẽ khác với từng người, nhưng điểm chung là đều có những bước cơ bản: viết nháp, hoàn thiện, sửa đổi, biên tập và xuất bản.

Viết lách không chỉ là viết ra những câu chữ trên giấy, chúng là nghệ thuật, đòi hỏi sự điêu luyện trong cách dùng từ, cống hiến để hoàn thiện tác phẩm và luôn đột phá ý tưởng để thử thách bản thân.

Viết lách là công cụ mạnh mẽ, quan trọng để thể hiện bản thân, chia sẻ quan điểm và kết nối thế giới nội tâm với thế giới bên ngoài. Thông qua viết lách, các nhà văn tương lai có thể chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm bản thân đến người khác. Đôi khi, hiệu quả về tinh thần cũng được ghi nhận, để tạo ra dòng viết lách chữ lành mới nhất.

Sống trong thế giới mà thông tin luôn ngập tràn, mọi người ngại bỏ lỡ nên cố gắng tiêu thụ chúng nhiều nhất có thể; thì việc chậm lại và chú tâm vào từng dòng chữ, đọc hết từng trang trong cuốn sách có vẻ đang dần xa vời. Nhưng cũng nhờ đó mà viết lách chứng tỏ vai trò của chúng, đó là lối đi vào sự tĩnh lặng, chậm rãi và sâu sắc, hiểu mình và hiểu người.

Trong cuốn 451 fahrenheit của Ray Bradbury, có đoạn mô tả chính xác viễn cảnh ấy diễn ra là thế này: anh đã thấy cái biển quảng cáo dài 70 mét ngoài ngoại ô chưa, trước chúng chỉ dài 7 mét thôi. Nay xe chạy nhanh quá, người ta phải kéo dài như vậy thì thông tin mới hiện đủ lâu, để tài xế nhìn thấy được trên đó có gì.

Dù thích hay không thì, đó vẫn là thực tế mà mọi người đang đắm chìm trong đó. Với những người đam mê viết, điều ấy có thể khiến họ trở nên lạc lõng, lỗi thời và mất hy vọng vào viết lách. Nhưng trên thực tế, khi phim ảnh và truyền hình xuất hiện, thông tin được thể hiện cực kỳ trực quan hơn sách vở, giúp việc tiêu thụ trở nên dễ dàng. Người ta khi ấy đã lo sức mạnh của chúng sẽ dần giết cảm xúc văn chương. Nhưng dần theo thời gian, phim ảnh là phim ảnh, sách giấy vẫn là sách giấy, vẫn ngôn từ cảm xúc như chúng đã từng; mỗi bên là một vùng trời riêng, đôi khi tương hỗ và cũng chẳng mấy lúc xâm phạm lẫn nhau.

Nên trong hiện tại, điều này cũng gần tương tự, chỉ khác là có thêm nhiều lựa chọn và chúng cũng cạnh tranh trực tiếp với phim ảnh, và cũng chừng ấy lựa chọn được đưa lên bàn cân để so đo với sách vở, văn chương. Vì vậy, bản chất viết lách vẫn trường tồn, khẳng định được giá trị của chúng theo thời gian và năm tháng, bất kể điều gì có xảy ra đi chăng nữa.

Đi tìm cảm hứng viết lách

Một trong những thách thức lớn nhất với các nhà văn là tìm cảm hứng viết lách. Dưới đây là một số mẹo giúp bạn vượt qua rào cản để tìm được dòng chảy sáng tạo của mình.

– Đọc, đọc, đọc. Đọc sách là một trong những cách tốt nhất để tìm cảm hứng. Khám phá các thể loại, tác giả và văn phong viết khác nhau giúp bạn có thêm kiến thức và khơi dậy trí tưởng tượng.

– Quan sát. Cảm hứng có thể được tìm thấy ở những nơi bất ngờ nhất. Hãy chú ý đến môi trường xung quanh, và bạn có thể tìm thấy một câu chuyện đang chờ được kể. Với tôi, rất nhiều bài viết được hình thành dựa trên cảm hứng trò chuyện, chia sẻ từ bạn bè, và đó cũng là điều mà bạn có thể cân nhắc áp dụng.

– Viết nhật ký. Viết nhật ký vừa giúp bạn duy trì thói quen viết, hình thành và thể hiện suy nghĩ ra thành dòng chữ trên trang giấy, cũng như ghi chép mọi điều đang xảy ra để không bỏ quên chúng.

– Thư giãn. Đôi khi, bước ra khỏi dòng chảy sáng tạo và chạy bộ, hoặc chơi thể thao sẽ giúp bạn sáng tạo hơn, bởi chúng khiến tinh thần trở nên thoáng đạt và ý tứ dồi dào hơn.

Các cách để cải thiện kỹ năng viết lách

Sau khi tìm thấy cảm hứng viết lách, đã đến lúc làm chủ ngòi bút. Dưới đây là một số cách để cải thiện kỹ năng viết lách.

Duy trì thói quen viết lách

Tính nhất quán là chìa khóa thành công của những nhà văn giỏi. Hãy dành thời gian để viết mỗi ngày, sáng sớm hay tối muộn dựa vào lúc nào bạn có cảm hứng viết tốt nhất. Chúng sẽ là cách để bạn duy trì thói quen viết lách, cũng như nâng cao kỹ năng viết của bản thân.

Thử nghiệm nhiều văn phong viết lách khác nhau

Không nên giữ bản thân trong vòng tròn an toàn với văn phong thân thuộc, hãy thử thách bản thân với nhiều văn phong, cách viết khác nhau. Chúng có thể khiến bản cảm thấy nhàm chán, thất bại hoặc sai bản chất viết, nhưng đôi khi – chúng sẽ giúp bạn khai phá ra cách viết tốt nhất, phù hợp hơn cách viết trước giờ vẫn dùng.

Tham gia group, cộng đồng viết lách

Trở thành một phần của cộng đồng chung niềm đam mê sẽ là động lực lớn lao giúp bạn hoàn thiện kỹ năng viết lách của bản thân hơn. Chúng cũng là cơ hội để bạn học hỏi, tiếp thu những kiến thức, kỹ năng viết lách mới và áp dụng cho phù hợp với hành trình viết mà mình đang theo đuổi.

Biên tập tác phẩm của bạn (thêm lần nữa)

Viết lách là một quá trình, và biên tập là công đoạn quan trọng trong quá trình ấy, để tác phẩm của bạn trở nên hoàn hảo hơn nữa. Các tác giả nổi tiếng dù đã xuất bản, vẫn luôn dành thời gian và công sức nghiền ngẫm những chi tiết, mạch truyện cũ để hoàn thiện chúng hơn nữa. Nhà văn võ hiệp Kim Dung là ví dụ tiêu biểu cho điều ấy, khi các tác phẩm của ông luôn được chỉnh sửa và hoàn thiện hơn.

Thể hiện văn phong độc đáo

Là một nhà văn tương lai, điều cần thiết là tìm ra văn phong độc đáo của bạn và thể hiện chúng. Không nên bắt chước các nhà văn khác hoặc chỉ áp dụng một văn phong cách viết lách. Văn phong viết lách là dấu ấn cá nhân, thể hiện cá tính và năng lực viết lách của bạn, cũng như tạo ra khác biệt với các nhà văn khác.

Ví dụ về viết lách

Một trong những nhà văn Việt Nam nổi tiếng nhất là Nguyễn Nhật Ánh, được ái mộ bởi cách kể chuyện hấp dẫn và khả năng kết nối với độc giả qua ngôn từ. Truyện dài Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh của ông đã được chuyển thể thành phim vào 2015, được đánh giá là thành công và giành được nhiều giải thưởng.

Một ví dụ khác là nhà văn người Mỹ gốc Việt, Ocean Vuong, người có cuốn tiểu thuyết đầu tay, On Earth we’re briefly gorgeous, đã nhận được sự hoan nghênh của giới phê bình và đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ.

Kết luận

Viết lách về bản chất, không giới hạn người tiếp cận và thực hiện, nên dù bạn là ai, bao nhiêu tuổi, có nền tảng viết lách hay chưa thì vẫn có thể viết lách được, và thông qua viết – bạn sẽ giải phóng sự sáng tạo của bản thân.