Alan Watts, một trong những người đầu tiên giải thích về thẩm mỹ Phật giáo cho khán giả phương Tây, đã ngưỡng mộ khái niệm yūgen trong Thiền tông, thường được dịch sang tiếng Anh là cảm giác về sự sâu sắc huyền bí.
Nhưng như Watts giải thích trong bài giảng Con đường của trà, định nghĩa này bỏ qua sự tinh tế của cảm giác, thứ tốt nhất được diễn đạt qua hình ảnh. Bạn trải nghiệm yūgen khi ngắm mặt trời lặn phía sau một ngọn đồi phủ đầy hoa anh túc, hoặc chứng kiến những con ngỗng trời biến mất vào một đám mây, hoặc đi dạo trên một con đường lạ – một con đường khai thác mỏ cũ, một đường sắt bỏ hoang, hay một lối đi rợp bóng trong công viên thành phố – mà không nghĩ đến việc quay trở lại.
Những trải nghiệm này, là sự pha trộn gợi cảm giữa tỉnh thức và khao khát, hiếm có, theo Watts, bởi vì nhận thức của chúng ta thường bị chi phối bởi hai động lực: sinh tồn và hiểu biết. Khi ở chế độ sinh tồn, chúng ta chỉ thấy những gì đáp ứng nhu cầu cơ bản nhất của mình; trong việc theo đuổi sự hiểu biết, chúng ta chỉ chú ý đến những gì phù hợp với khuôn mẫu tinh thần của mình.
Nhưng rồi, đột ngột như thời tiết: những khoảnh khắc ấy – không thể giải thích nhưng đầy kích thích – lặng lẽ tắt đi những lo lắng thực tế của chúng ta và kêu gọi chúng ta đến những miền đất chưa được khám phá, sau quả đồi, phía sau bức tường, ở phía bên kia cánh cửa đó.
Bản chất của yūgen
Đây chính là bản chất của yūgen: luôn có một điều gì đó vượt ra ngoài, và vượt ra ngoài điều đó, lại có một điều khác nữa, và cứ tiếp tục như thế, mãi mãi. Những cánh cửa mở ra những cánh cửa khác, những vực sâu dẫn đến những vực sâu khác. Đủ là ảo tưởng; chỉ có nhiều hơn là thực.
Tạo ra những khoảnh khắc yūgen cho riêng bạn
Hãy dành một giờ vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn.
Đi dạo một mình. Khi bạn di chuyển, hãy nhớ lại những mong chờ đầy hứng khởi thời thơ ấu của mình. Bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra!
Bây giờ hãy chú ý đến những ranh giới dọc theo đường đi của bạn: cánh cửa, cổng, hàng rào, cửa sổ, nắp cống, hốc cây, đồi, mây, vũng nước, đài phun nước.
Có gì ở phía bên kia? Hãy để tâm trí bạn phiêu du trong những khả năng, càng lạ lùng càng tốt.
Khi trở về nhà, trên một tờ giấy nhỏ, hãy viết một câu hoặc vẽ một hình ảnh nhỏ đại diện cho chuyến đi bộ này. Cất tờ giấy đó trong một ngăn kéo, dưới nệm, trong trang sách, hoặc trong hộp trang sức. Khi bạn cảm thấy mệt mỏi và căng thẳng, hãy lấy tờ giấy ra và nhớ rằng, luôn có điều gì đó khác nữa.
