Bài viết trên Instagram ngày 24 tháng 12 năm 2024
nhavantuonglai là kênh chuyên viết lách chia sẻ và hướng dẫn thuần thục khi thực hành viết lách qua những bài chia sẻ trên Instagram chính thức.
· 3 phút đọc.
hôm rồi xem Red One (2024), một đoạn khiến mình để ý. khi phản diện tham vọng muốn dùng sức mạnh của ông già Noel để giam cầm hết những người làm việc xấu, ổng ấy than rằng, thế thì giam hết tất cả mọi người còn đâu. bởi trong định nghĩa làm việc xấu của phản diện, là bao gồm cả nói dối, đi muộn hay ăn vụng. ngoài hàm ý không ai hoàn hảo để không nhận được quà trong đêm Giáng sinh, thì nó cũng gợi mình nhớ đến lý thuyết đạo đức của Immanuel Kant.
thông điệp nhất quán luôn được truyền tải với trẻ nhỏ trước dịp Giáng sinh rằng, con phải là đứa trẻ ngoan, không làm điều xấu thì ông già Noel mới đưa con vào danh sách trẻ ngoan để tặng quà; ngược lại, con chẳng nhận được gì hết. thông điệp với trẻ nhỏ thì phù hợp, nhưng nó đặt ra câu hỏi đạo đức với người lớn là, động cơ làm việc tốt có khiến chúng ta trở thành người tốt hay không?
Kant cho rằng, hành động đúng đắn, có đạo đức phải xuất phát từ lý trí trách nhiệm của người thực hiện, chứ không phải để nhận phần thưởng hay né tránh hình phạt nào đó. nên mối quan hệ nhân quả làm việc tốt này để nhận phần thưởng kia là khởi đầu tích cực để một đứa trẻ trở thành người tốt.
nhưng để tiến xa hơn thì điều ấy thôi vẫn chưa đủ, một triết gia khác là David Hume cho rằng, trách nhiệm chỉ có thể làm rõ quan niệm đúng sai chứ không thể thúc đẩy hành động thực hiện, khi chúng ta cũng có thể lựa chọn thờ ơ. điểm mấu chốt của hành động đạo đức, theo Hume, chính là cảm xúc, vậy nên mới có chuyện khi làm được việc tốt thì ta cảm thấy dễ chịu thỏa mái.
lập luận của 2 triết gia tuy đối lập, nhưng đều mang tinh thần cốt lõi của tôn giáo. trên thực tế, ông già Noel không phải người duy nhất kiểm tra xem ai tốt ai xấu; với mỗi đức tin, lại có một vị thần linh thiêng, Đấng toàn năng soi chiếu và đồng hành với những người tin theo. vậy nên khi người ta vào chùa, đứng trước tượng Chúa và gửi ngắm những mong ước nguyện cầu, thì đi cùng luôn là những cam kết, những điều tốt mà họ sẽ thực hiện để ước nguyện kia thành hiện thực.
suy cho cùng, Giáng sinh không chỉ là dấu mốc với người theo đạo, là lễ hội lớn với người lương; mà còn là cơ hội để mỗi người tự soi chiếu niềm tin đạo đức cá nhân, để từng bước trở thành một người tốt đúng nghĩa.
