Bài viết trên Instagram ngày 10 tháng 07 năm 2020

nhà ông bà nội ở trên ngọn đồi cao, một bên vườn là khu rừng đang độ già và bên còn lại là đồng ruộng cứ mơn mởn khi vào vụ. thuở sơ khai lúc mới lập nghiệp, những vạt đất trồng hoa màu cứ hay bị lợn rừng phá suốt, ba mình giăng đồ giữa đêm ngoài đồng canh đuổi lợn. có những hôm, mình lẽo đẽo theo và sáng hôm sau ba kể với mọi người rằng, đêm đang ngủ yên lại bị mình đánh thức để đuổi lợn; và tất nhiên, chẳng có con lợn nào lúc ấy cả, chỉ vì tỉnh giấc giữa đêm và chán quá nên mình mới sinh chuyện để làm.

nơi vạt đất chuyên trồng hoa màu ấy, nhà mình thường trồng xen canh các loại cây. cây cao chủ yếu là bắp hoặc sắn, còn cây thấp là cứ luân phiên đổi loại, mỗi mùa mỗi khác nhưng vụ nào cũng phải có đậu, khi thì đậu lạc, năm lại đậu xanh đậu đỏ, lại có lần là đậu đen. nhà làm nông thì gắn liền với cơ cực lấm lem nhưng khi đến mùa thu hoạch thì cả xóm như mở hội.

dưới đồng cạn, nhà nào có ý định ủ phân hay làm nấm thì chất rơm khô cao thành đống, con nít tụi mình cứ kệ gốc rạ cắt nham nhở như gai sắc nhọn dưới chân mà cứ vậy ùa chạy chơi trò đủ kiểu quanh những đống rơm; nhà nào chưa tính thì dàn rơm đều khắp ruộng rồi đốt để diệt cỏ dại và lấy tro rải khắp đợi mùa tiếp theo.

trên những vạt đất hoa màu, thu hoạch dễ nên con nít hay được gọi để phụ tay vào. lạc trồng thì nhổ cả cây, rũ hết đất rồi mới tuốt được quả mọc từ rễ, đem rửa thêm vài lần nước cho sạch đất thì mới sang được công đoạn tiếp theo. đậu mọc trên cành thì đơn giản, chỉ cần ngắt từng vỉ hạt đen khô rồi đem về bóc tách, chà xát cho sạch là có thể dùng được.

mùa hè miền Trung có đặc sản là gió Lào, thổi giữa trưa hè là như đem cả sa mạc đến. những hôm như thế, bà nội lại bốc nắm tay đầy đậu vừa thu hoạch rồi bỏ vào nồi đun đến khi chín sôi, được lát thêm đường phèn vào cho tan, lúc đợi nguội thì đi mua đá về múc ra chén cho mấy đứa cháu nhỏ trong nhà.

những mùa hè tuổi thơ của mình trôi qua như thế, trôi đi cùng sự cơ cực của một thế hệ suốt đời chỉ làm nông, chăm chỉ và mãi mê với ruộng vườn nương rẫy; trôi theo cùng những cơn gió khô rít qua phên cửa mỏng, luồn vào trong cánh quạt mà phả thẳng vào mặt làm giật mình tỉnh giấc mơ trưa, để thấy chén chè đậu để một bên lặng lẽ nguội từ bao giờ.