Sai lầm lớn nhất mà bạn có thể mắc phải khi học một ngôn ngữ mới là giả định rằng tất cả chỉ là việc thay thế từ.
Mở đầu
Sai lầm lớn nhất mà bạn có thể mắc phải khi học một ngôn ngữ mới là giả định rằng tất cả chỉ là việc thay thế từ. Nếu tôi chỉ cần học các từ tiếng Ả Rập, Trung Quốc, hoặc Swahili cho danh từ này hay danh từ kia, thì tôi sẽ ổn thôi. Có một giả định rằng ngôn ngữ chỉ khác nhau ở âm thanh, và không nhiều hơn thế.
Nếu bạn muốn loại bỏ ý tưởng này, hãy yêu cầu họ nhìn vào các thành ngữ. Chọn bất kỳ thành ngữ nào bạn có thể nghĩ đến trong tiếng Anh, dù cổ xưa hay kỳ quặc đến đâu, và thử dịch theo nghĩa đen từng từ. Hãy nhìn vào những ánh mắt ngơ ngác và những nụ cười tò mò mà bạn nhận được. Rốt cuộc, thành ngữ – những cách diễn đạt và câu nói thông thường mà chúng ta sử dụng hàng ngày – thực sự không phải là quá thông thường khi bạn bước ra khỏi đất nước (hoặc thậm chí khu vực) của mình.
Nhưng điều đó cũng đúng theo hướng ngược lại. Mỗi ngôn ngữ trên thế giới đều có các thành ngữ riêng. Nói chuyện với bất kỳ ai đang học một ngôn ngữ, và họ sẽ nói rằng thành ngữ thường là thứ khó học nhất. Những thành ngữ nước ngoài này kỳ lạ, độc đáo và hài hước theo cách riêng của chúng (ít nhất là đối với người không phải là người bản xứ). Dưới đây, chúng tôi đã thu thập 6 trong số những thành ngữ kỳ lạ và hay nhất để bạn có thể cảm nhận sự phong phú về ngôn ngữ không phải tiếng Anh và những gì chúng có thể dạy cho chúng ta về nền văn hóa của chúng.
Det är ingen ko på isen – Không có con bò nào trên băng (Thụy Điển)
Thành ngữ này có nghĩa tương tự như đừng lo lắng. Điều mà bạn nghĩ là một vấn đề, hoặc điều bạn đang bối rối, thực ra không phải là chuyện lớn. Đừng lo lắng về những điều nhỏ nhặt, và đừng đánh nhau với cối xay gió – những con bò vẫn ổn.
Nếu có một điều mà Thụy Điển nổi tiếng (ngoài Volvos, IKEA và ABBA), thì đó là cái lạnh. Thụy Điển là một nơi của những cơn bão tuyết cắt da cắt thịt, những cơn gió lạnh thấu xương và những hồ nước đóng băng. Vì vậy, nếu bạn là một nông dân ở nông thôn, dắt đàn bò của mình ra uống nước, bạn có thể cần phải cẩn thận về điều sau. Bò không phải là những con vật nhỏ nhắn, cũng không phải là những kẻ nhanh nhẹn, chúng sẽ dễ dàng ngã qua lớp băng. Và vì vậy, một con bò trên băng là một mối lo. Nếu không có con bò nào trên băng? Ồ, cứ thưởng thức cá ngâm và glögg (rượu nóng) của bạn đi.
бурхан оршоо бутын чинээ сахал урга – Chúa phù hộ bạn và mong rằng râu của bạn mọc dày như bụi rậm (Mông Cổ)
Nếu bạn tìm thấy mình ở Mông Cổ (điều này luôn có thể xảy ra), thì hãy chắc chắn rằng bạn nói câu này với ai đó sau khi họ hắt hơi. Trong khi hầu hết chúng ta đều quen thuộc với Chúa phù hộ bạn, thì Mông Cổ đã thêm vào đó một sự thay đổi mang tính chất lông lá. Chúng ta nói Chúa phù hộ bạn vì người ta từng tin rằng hắt hơi có thể đẩy linh hồn của bạn ra ngoài, nên việc gọi Chúa đến giúp sẽ ngăn ma quỷ cướp mất nó. Nhưng tại sao người Mông Cổ lại muốn có một bộ râu giống như bụi rậm?
Bộ ria Fu Manchu – cái ria dài, rủ xuống mà bạn thấy trên Genghis Khan – là một hình tượng thời trang ở Mông Cổ từ rất lâu. Đó là biểu tượng của quyền lực và nam tính. Sau tất cả, nếu vị tướng quân vĩ đại nhất mọi thời đại có một bộ ria mạnh mẽ, thì tất cả chúng ta cũng nên có (tôi chỉ có thể cho rằng điều này cũng đúng với phụ nữ Mông Cổ).
Nie mój cyrk, nie moje małpy – Không phải gánh xiếc của tôi, không phải khỉ của tôi (Ba Lan)
Thành ngữ này là một ví dụ thú vị vì nó đang trên bờ vực được đưa vào sử dụng trong tiếng Anh. Nó có nghĩa là đây không phải là vấn đề của tôi, nên tôi không quan tâm. Người ta cho rằng phiên bản gốc tiếng Ba Lan là Không phải bò của tôi, không phải ngựa của tôi – nghĩa là nếu chúng không phải là gia súc của bạn, bạn sẽ không quan tâm chúng mắc bệnh gì hay gặp tai họa gì. Nhưng tôi thích khỉ hơn.
Khỉ là biểu tượng của một kẻ tinh nghịch, và vì vậy khi chúng ta thấy chúng gây ra hỗn loạn trong một rạp xiếc, đó là một trò cười thú vị. Điều sẽ không vui là nếu bạn có khỉ trong bếp của mình. Không phải gánh xiếc của tôi về cơ bản là lời nhắc nhở rằng hãy để một số việc trôi qua. Chúng ta không thể, và không nên, giải quyết mọi vấn đề của người khác.
猫をかぶる – Đội mèo lên đầu (Nhật Bản)
Từ những năm 1970, thẩm mỹ văn hóa Nhật Bản đã xuất hiện nhiều hình tượng kawaii – hay những thứ dễ thương và đáng yêu. Nó xuất hiện trong đôi mắt to của một chú Pokémon con, sự trong sáng dễ gần của Hello Kitty, và sự đáng yêu ngây thơ của Toad. Nhưng, biểu hiện này từ Nhật Bản ẩn chứa một tiết lộ đáng sợ và đầy kinh dị về kawaii.
Dù có thể rất dễ thương khi có một con mèo trên đầu, nhưng thành ngữ Nhật Bản này nói về những gì mà con mèo đang che giấu – móng vuốt sắc nhọn, răng nhọn hoắt và bản chất hung hãn. Đội mèo lên đầu nghĩa là xuất hiện kawaii, nhưng lại là một kẻ tồi tệ bên dưới. Giống như thể Toad kéo mặt nạ ra để lộ một con quỷ xấu xí và kinh khủng từ cõi ác mộng. Đừng tin tưởng vào người luôn tỏ ra cười tươi và tử tế. Tất cả chỉ là diễn kịch. Đó là con mèo trên đầu họ.
على قد لحافك مد رجليك – Duỗi chân theo tấm chăn của bạn (Tiếng Ả Rập)
Thành ngữ này là một lời nhắc nhở khôn ngoan cho tất cả chúng ta rằng hãy sống theo khả năng của mình. Đừng nâng nhiều hơn khả năng của bạn, đừng làm việc nhiều hơn bạn có thể làm, hay tiêu xài nhiều hơn khả năng chi trả của bạn. Chúng ta ai cũng có giới hạn và các nguồn lực nhất định – hãy nhận ra điều đó và sống phù hợp.
Thành ngữ này gợi lên hình ảnh những đêm lạnh giá trên sa mạc, cuộn mình trong một chiếc lều, toàn thân được bọc trong tấm chăn. Tất cả chúng ta đều đã trải qua điều này – cố gắng ngủ trong một căn phòng lạnh lẽo với chiếc chăn bọc kín – và câu thành ngữ Ả Rập này nhắc nhở chúng ta rằng nếu chân hay các phần khác của cơ thể thò ra ngoài chăn, chúng sẽ bị lạnh vào ban đêm. Hãy duỗi chân theo tấm chăn và biết giới hạn của mình.
Og er de ikke døde, så lever de ennå – Nếu họ chưa chết, thì họ vẫn còn sống (Na Uy)
Mặc dù các thành ngữ nước ngoài thường đại diện cho một cách sống rất khác, nhưng cũng rất thú vị khi những lúc các nền văn hóa có cách diễn đạt khác nhau để truyền tải cùng một thông điệp. Đó là trường hợp với các câu kết truyện cổ tích và dân gian. Hầu hết các nền văn hóa đều có một phiên bản của và họ sống hạnh phúc mãi mãi về sau (cũng như Ngày xửa ngày xưa…), nhưng sự khác biệt thì thường rất tuyệt vời.
Ví dụ này của Na Uy thật thú vị – đối với tôi, nó gợi lên hình ảnh hơi ma mị của Hoàng tử quyến rũ và Cinderella ngồi đâu đó già nua và thây ma già cỗi. Nhưng còn nhiều cách kết thúc câu chuyện khác nữa. Người Goemai ở Nigeria nói: Câu chuyện của tôi đã kết thúc và đã trở về nhà. Người Iceland sẽ nói: Con mèo trong đầm lầy đã dựng đuôi lên và thế là kết thúc câu chuyện cổ tích này. Nhưng có lẽ yêu thích nhất của tôi là câu kết thực tế hơn của người Georgia: Sau đó, đôi khi họ có tiệc tùng và đôi khi họ gặp nạn… đôi khi ăn cám và đôi khi ăn lúa mỳ.
Bởi vì, rốt cuộc, cuộc sống không bao giờ là một kết thúc cổ tích, và không có cuộc sống nào là hạnh phúc mãi mãi về sau. Đôi khi là tiệc tùng và đôi khi là đói kém. Tôi nghĩ rằng có điều gì đó tâm lý trưởng thành hơn nhiều ở cách của người Georgia so với cách của Disney.
