Hiệu ứng Trebek – Lợi ích của lời chúc tốt lành

Trải nghiệm của Trebek làm dấy lên một câu hỏi thú vị, rằng liệu những lời chúc tốt lành đó có mang lại lợi ích thực sự?

Lời cầu nguyện và lời chúc tốt lành có thực sự giúp con người hồi phục?

Người dẫn chương trình kỳ cựu của Jeopardy!, Alex Trebek, đã thông báo vào tháng 3 rằng ông được chẩn đoán mắc ung thư tụy giai đoạn 4. Chỉ vài ngày sau, ông đã gửi lời cảm ơn đến hàng trăm ngàn người đã gửi email, tin nhắn, dòng tweet và thiệp chúc sức khỏe.

Đến tháng trước, Trebek cho biết bệnh ung thư của ông đã ở trạng thái gần như thuyên giảm, và các bác sĩ của ông thừa nhận rằng họ chưa từng thấy kết quả tích cực như vậy trong trí nhớ của mình.

Dù cơ hội sống sót vẫn rất mong manh (ung thư tụy giai đoạn cuối chỉ có tỷ lệ sống sót sau 5 năm là 3%), nhưng trải nghiệm của Trebek làm dấy lên một câu hỏi thú vị: Liệu những lời chúc tốt lành đó có mang lại lợi ích thực sự?

Lợi ích dành cho người nhận

Lợi ích dễ thấy nhất từ những lời chúc tốt lành chính là đối với người nhận. Khi ta bị thương, ốm đau hoặc đang chịu đựng điều gì đó, việc biết rằng ai đó đang nghĩ đến ta có thể mang lại sự an ủi to lớn. Nó chống lại một trong những cảm giác tồi tệ nhất khi bệnh tật – sự cô lập. Trong giai đoạn hồi phục, ta thường nghỉ học, nghỉ làm và tránh các hoạt động xã hội, khiến cảm giác cô đơn càng gia tăng. Việc biết rằng người khác đang nghĩ đến mình có thể làm giảm cảm giác ấy.

Khi những lời chúc này đi kèm với hành động hỗ trợ thực tế, chúng có thể giúp giải quyết những khó khăn hàng ngày. Đồng nghiệp có thể tình nguyện gánh vác công việc để người bệnh có thời gian hồi phục. Hàng xóm có thể giúp cho thú cưng ăn, mua thực phẩm hoặc làm việc nhà. Người thân có thể đến ở cùng hoặc đưa người bệnh về chăm sóc.

Cầu nguyện cũng là một dạng thể hiện lời chúc tốt lành và mang đến cơ hội rõ ràng để nghiên cứu lợi ích sức khỏe của chúng. Trong các nghiên cứu về hiệu quả của việc cầu nguyện cho người khác, một số cho thấy có lợi ích nhỏ về sức khỏe, trong khi một số khác lại không thấy tác dụng nào.

Là một bác sĩ thực hành và giảng dạy cho hàng loạt sinh viên y khoa cũng như bác sĩ nội trú, tôi tin rằng việc gửi lời chúc tốt lành mang lại nhiều lợi ích không thể đo lường bằng các chỉ số y học. Ví dụ, việc liên hệ và chia sẻ với người khác có thể giúp giảm lo lắng và sợ hãi. Các mối quan hệ được hình thành trong thời điểm khó khăn thường kéo dài hàng năm, thậm chí cả đời.

Lợi ích dành cho người gửi lời chúc

Chúc người khác những điều tốt đẹp cũng rất có lợi cho chính người thực hiện. Trước hết, ta không thể thực sự làm điều đó mà không chuyển sự chú ý ra khỏi bản thân. Rất nhiều bất hạnh bắt nguồn từ việc quá chú tâm vào bản thân, đến mức quay cuộn vào chính mình. Việc nghĩ đến người khác giúp phá vỡ vòng lặp ấy. Các nghiên cứu thần kinh cho thấy những hành động hào phóng giúp chúng ta bớt lo lắng và cảm thấy hạnh phúc hơn.

Người cảm thấy bị tách biệt khỏi cộng đồng thường phải chịu tác động sức khỏe tiêu cực hơn cả béo phì, hút thuốc hay huyết áp cao. Ngược lại, khi ta chúc người khác điều tốt lành, ta đang nhận ra sự phụ thuộc lẫn nhau – điều này thúc đẩy cảm giác gắn kết. Ta cũng sẽ đầu tư nhiều thời gian và công sức hơn cho người khác khi dừng lại để nhận ra rằng hạnh phúc – về kinh tế, xã hội, tâm lý và tinh thần – của ta phụ thuộc rất nhiều vào hạnh phúc của họ.

Tuy nhiên, ở đây cũng có một cái bẫy cần nhận ra và tránh xa: Ta không thể thực sự chúc người khác điều tốt đẹp nếu làm điều đó chỉ để phục vụ lợi ích cho chính mình. Việc giả vờ quan tâm người khác nhưng thực ra là vì bản thân, chỉ càng làm trầm trọng thêm những hệ quả tiêu cực từ sự ích kỷ và cô lập. Để nhận được lợi ích thật sự từ việc quan tâm người khác, ta phải thực sự quan tâm đến họ.

Lợi ích cho tất cả mọi người

Việc quan tâm đến người khác quan trọng đến mức ta nên thực hiện nó – thậm chí đôi khi – ngay cả khi việc đó mang lại thiệt thòi cho chính mình. Ví dụ, hôn nhân, làm cha mẹ, và tình bạn đều đòi hỏi sự hy sinh. Đôi khi ta phải gạt lợi ích của bản thân hoàn toàn sang một bên để chăm sóc cho người khác. Dù có thể không được lợi trực tiếp từ những hy sinh đó, nhưng ta góp phần xây dựng nên những mối quan hệ và cộng đồng – những điều mà chính ta cũng là một phần trong đó. Ta làm cho thế giới trở nên tốt đẹp hơn.

Nhu cầu nuôi dưỡng sự quan tâm lẫn nhau có lẽ chưa bao giờ cấp thiết hơn lúc này. Năm 1985, khi người Mỹ được hỏi có bao nhiêu người thân thiết trong đời, câu trả lời trung bình là ba. Đến năm 2004, con số đó giảm xuống còn… không. Hơn 25% số người được hỏi nói rằng họ không có ai mà họ cho là bạn thân.

Tôi từng biết một bác sĩ gặp một bệnh nhân ung thư da giai đoạn cuối trong phòng cấp cứu. Khi nhận ra bệnh nhân không có chỗ ở và không có ai chăm sóc, bác sĩ – từng là một nữ tu – đã đưa bệnh nhân về nhà. Cô cùng chồng và hai con trai chăm sóc bệnh nhân suốt những tuần cuối đời. Khi những câu chuyện như vậy được chia sẻ, chúng có thể truyền cảm hứng để ta nỗ lực hơn trong việc chăm sóc những người cần đến ta.

Sự ủng hộ gần đây dành cho một người dẫn chương trình truyền hình – một người xa lạ với hầu hết những người đã gửi lời chúc – đã hé lộ một chân lý quan trọng: điều làm cho gia đình, bạn bè và cộng đồng phát triển chính là sự gắn kết. Và sự gắn kết đó không nên là điều mà ta xem là hiển nhiên. Dù là một dòng tin nhắn, một tấm thiệp – hay tốt hơn nữa, một cuộc gọi hoặc một chuyến thăm – thì việc để ai đó đang chịu tổn thương biết rằng bạn quan tâm có thể tạo nên sự khác biệt lớn lao… cho tất cả chúng ta.