Đừng thô lỗ với bác sĩ – Có thể bạn sẽ phải trả giá bằng mạng sống

Việc tiếp xúc với sự thô lỗ cũng có thể trở thành một yếu tố ảnh hưởng. Đáng lo ngại hơn, phát hiện này cho thấy ảnh hưởng đó đủ mạnh để làm thay đổi cách các nhân viên y tế chẩn đoán bệnh cho bệnh nhân.

Thái độ thô lỗ có thể khiến bác sĩ chẩn đoán sai

Thành kiến nhận thức là những điều kỳ quặc trong tư duy mà ai cũng có, dù không ai thích thừa nhận. Chúng có thể dao động từ mức độ nhẹ cho đến cực kỳ nghiêm trọng, tùy thuộc vào hoàn cảnh. Những thành kiến này dễ bị ảnh hưởng bởi những yếu tố tinh vi như tâm trạng hoặc các đặc điểm tính cách.

Một nghiên cứu mới, sắp được công bố trên Journal of Applied Psychology, đã chỉ ra rằng: việc tiếp xúc với sự thô lỗ cũng có thể trở thành một yếu tố ảnh hưởng. Đáng lo ngại hơn, phát hiện này cho thấy ảnh hưởng đó đủ mạnh để làm thay đổi cách các nhân viên y tế chẩn đoán bệnh cho bệnh nhân.

Nhóm nghiên cứu đã khảo sát xem liệu những người tham gia có bị ảnh hưởng bởi thiên kiến neo (anchoring bias) hay không – được định nghĩa là xu hướng dựa quá nhiều hoặc bị ám ảnh bởi một thông tin ban đầu khi đưa ra các phán đoán và quyết định.

Đây là hiện tượng phổ biến. Trong các cuộc thương lượng, khi ai đó đưa ra một con số cụ thể đầu tiên, con số đó thường trở thành trung tâm suy luận, kể cả khi lý trí mách bảo rằng không nên bám vào nó.

Trong lĩnh vực y tế, thiên kiến neo cũng có thể xảy ra. Đồng tác giả nghiên cứu – Tiến sĩ Trevor Foulk giải thích: Nếu bạn đến bác sĩ và nói Tôi nghĩ mình bị đau tim, câu nói đó có thể trở thành điểm neo khiến bác sĩ bị ám ảnh với chẩn đoán đó, ngay cả khi thực chất bạn chỉ bị khó tiêu. Nếu bác sĩ không thoát khỏi điểm neo đủ nhanh, họ có thể bắt đầu điều trị sai vấn đề.

Có nhiều yếu tố khiến con người dễ hoặc khó bị ảnh hưởng bởi một điểm neo. Nhóm tác giả nghiên cứu – vốn đã có nhiều công trình về ảnh hưởng của sự thô lỗ – đặt câu hỏi: liệu hành vi bất lịch sự có thể khiến con người dễ rơi vào sai lầm nhận thức không? Những nghiên cứu trước đây từng gợi ý rằng sự thô lỗ có thể thu hẹp góc nhìn của con người – một cơ chế có khả năng liên quan đến thiên kiến neo.

Thô lỗ và sai lầm y khoa

Trong phần đầu của nghiên cứu, các sinh viên y khoa được giao nhiệm vụ chẩn đoán một bệnh nhân giả định. Họ được cung cấp thông tin về tình trạng bệnh và một gợi ý chẩn đoán ban đầu (không chính xác) – đóng vai trò là điểm neo. Ở một số phiên bản của bài kiểm tra, sinh viên được nghe thấy hai bác sĩ cãi nhau một cách thô lỗ ngay trước khi thực hiện chẩn đoán.

Trong các biến thể khác của nghiên cứu, bài kiểm tra chẩn đoán được thay thế bằng bài tập thương lượng trong kinh doanh hoặc xử lý tình huống tại nơi làm việc, nhưng yếu tố tiếp xúc với sự thô lỗ vẫn được giữ nguyên.

Kết quả cho thấy: ở tất cả các kịch bản, những người tiếp xúc với hành vi thô lỗ có xu hướng bám chặt hơn vào điểm neo ban đầu – ngay cả khi có đủ bằng chứng cho thấy gợi ý đó là sai.

Điều thú vị là, hiệu ứng này giảm đáng kể đối với những người có điểm số cao trong bài kiểm tra mức độ rộng mở của góc nhìn. Những người này thường đồng ý với các câu hỏi như: Trước khi chỉ trích ai đó, tôi cố gắng tưởng tượng mình sẽ cảm thấy thế nào nếu ở vị trí của họ. Tính cách này giúp họ gần như vô hiệu hóa ảnh hưởng thu hẹp góc nhìn do hành vi thô lỗ gây ra.

Điều này có ý nghĩa gì với bạn – và bác sĩ của bạn?

Ảnh hưởng của thiên kiến neo trong chẩn đoán y khoa có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Tiến sĩ Foulk cho biết, trong một số mô phỏng, chỉ riêng việc tiếp xúc với hành vi thô lỗ đã đủ làm tăng tỷ lệ tử vong, do bác sĩ bị mắc kẹt trong những chẩn đoán sai lầm.

Các tác giả nghiên cứu khuyến nghị: các nhà quản lý nên quan tâm nhiều hơn đến việc xây dựng văn hóa ứng xử văn minh tại nơi làm việc, đồng thời cung cấp công cụ cho nhân viên để họ không sa vào những lỗi tư duy sau khi phải đối mặt với hành vi thô lỗ. Những bước này có thể giúp ngăn ngừa hiệu ứng neo sai lệch.

Và cuối cùng, bạn có thể cân nhắc một lời khuyên đơn giản nhưng không kém phần quan trọng: Hãy tử tế với mọi người.