Thức ăn lành mạnh đắt hơn đồ ăn vặt

Muốn ăn uống lành mạnh nhưng nghĩ rằng không đủ tiền?

Chi phí ăn uống – thật ra không đắt như bạn tưởng

Quan niệm rằng thức ăn lành mạnh đắt hơn là điều tôi nghe thấy rất nhiều. Sinh viên thường nói với tôi rằng họ muốn ăn uống tốt hơn nhưng không có khả năng chi trả.

Nhiều người tin rằng nấu ăn từ nguyên liệu tươi tốn kém, trong khi các bữa ăn mang về có thể chỉ tốn khoảng £1 – gần như không có động lực để thay đổi thói quen.

Trong thập kỷ qua, truyền thông đã tập trung nhiều hơn vào các chế độ ăn uống lành mạnh, kéo theo các câu chuyện xoay quanh chi phí ăn uống – tất cả góp phần hình thành nhận thức của công chúng. Một số nghiên cứu so sánh giá theo calo giữa các loại thực phẩm cho thấy thực phẩm kém lành mạnh thường rẻ hơn, nhưng cách đo lường đó không phản ánh toàn bộ thực tế. Cách tính chi phí rất quan trọng.

Hãy xem ví dụ: hai loại sữa tráng miệng chocolate – một loại thường và một loại ít béo. Nếu dùng tiêu chí giá trên mỗi calo, món ít béo sẽ có vẻ đắt hơn vì chứa ít calo hơn. Nhưng nếu so sánh giá theo khối lượng trong cùng nhóm thực phẩm, các lựa chọn lành mạnh lại thường rẻ hơn – ví dụ: 200g đậu gà so với 200g thịt xông khói. Cách đo này phản ánh thực tế hơn vì hầu hết mọi người khi mua thực phẩm sẽ nghĩ đến số lượng họ mua thay vì số calo họ nhận được trên từng bảng Anh chi ra.

Thay đổi thói quen từ sớm

Béo phì đang trở thành vấn đề sức khỏe toàn cầu ngày càng nghiêm trọng. Từ năm 1975 đến nay, tỷ lệ béo phì đã tăng gấp ba lần. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có hơn 1,9 tỷ người lớn bị thừa cân – trong đó 650 triệu người là béo phì.

Thế hệ trẻ đặc biệt bị ảnh hưởng bởi các loại thực phẩm chứa nhiều calo nhưng ít dinh dưỡng. Đường, chất béo và muối ở mức cao làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2, bệnh tim và cả phải nhổ răng. Nghiêm trọng hơn, thói quen ăn uống được hình thành từ nhỏ thường kéo dài cả đời.

Điều đáng tiếc là những vấn đề này có thể tránh được. Hoàn toàn có thể ăn uống lành mạnh với chi phí thấp hơn nhiều so với một chiếc bánh burger. Vấn đề cốt lõi không phải là giá tiền, mà là kiến thức, kỹ năng và thời gian.

Chúng ta ngày càng bị thuyết phục rằng thức ăn lành mạnh thì đắt đỏ – do giá thịt, cá, sữa tăng cao, do sự phổ biến của các loại siêu thực phẩm và thực phẩm hữu cơ. Nhưng dinh dưỡng không nhất thiết phải ngốn hầu bao. Sinh tố hạt chia là món xa xỉ; còn cà rốt, đậu lăng, khoai tây thì rẻ như… khoai chiên.

Khi thời gian là một dạng thiếu thốn

Nghèo đói khiến người ta kiệt sức – và điều này ảnh hưởng trực tiếp đến lựa chọn thực phẩm. Sau một ngày dài, việc nấu nướng là điều cuối cùng nhiều người muốn làm, và đồ ăn mang về giá rẻ trở nên hấp dẫn.

Người có thu nhập thấp có xu hướng mua thực phẩm giàu calo thay vì rau củ vì chúng no lâu hơn. Một chiếc burger có thể khiến bạn cảm thấy no lâu hơn một quả táo – nhưng đồ ăn vặt lại hủy hoại sức khỏe về lâu dài.

Thực tế, bạn hoàn toàn có thể nấu một bữa ăn lành mạnh, no bụng trong rất ít thời gian – như đầu bếp Anh Jack Monroe đã chứng minh. Ví dụ, món gratin bí ngòi, cà chua và phô mai của cô chỉ tốn 33p và mất 8 phút để nấu. Rẻ hơn và tốt hơn đồ ăn mang về rất nhiều.

Tuy nhiên, việc khuyến khích ăn uống lành mạnh trong xã hội thiếu thời gian và thiếu tiền là một thách thức. Chỉ dạy kỹ năng nấu nướng thôi là chưa đủ. Chiến dịch của Jamie Oliver nhằm dạy nấu ăn cho người có thu nhập thấp dù có thiện chí nhưng đã khiến nhiều người cảm thấy bị xa lánh – nhất là khi ông _dán mác độc hại cho món gà tẩm bột cuộn (turkey twizzler) và vô tình kỳ thị các gia đình đang vật lộn với chính sách thắt lưng buộc bụng ở Anh.

Thực phẩm không chỉ là dinh dưỡng – nó còn gắn chặt với bản sắc cá nhân. Các chiến lược cải thiện chế độ ăn cần hiểu được điều này thì mới hiệu quả.

Mẹo ăn uống lành mạnh tiết kiệm

Vậy làm thế nào để ăn uống tốt hơn với ngân sách eo hẹp?

– Thịt và cá là những món đắt tiền nhất trong danh sách đi chợ – trong khi đạm thực vật thì rẻ hơn nhiều. Đậu, đỗ, đậu lăng rất giàu dinh dưỡng, giá rẻ và có thể thay thế thịt hiệu quả.

– Đừng để bị lừa bởi siêu thực phẩm đắt tiền – vì không có định nghĩa chính thức nào cho cụm từ này và đa số các tuyên bố về lợi ích của chúng vẫn chưa được chứng minh rõ ràng. Chỉ cần tăng lượng và đa dạng rau củ quả trong chế độ ăn là đã có thể giảm nguy cơ mắc bệnh – mà không tốn kém.

– Rau củ quả đông lạnh, đóng hộp hoặc sấy khô thường rẻ hơn loại tươi nhưng vẫn giữ được dưỡng chất. Chúng cũng để được lâu hơn – giảm lãng phí thực phẩm.

– Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn – nhiều món bạn có thể tự làm nhanh và rẻ hơn nhiều. Ví dụ, nước sốt mì ống tự nấu chỉ tốn 50p cho 4 phần ăn, trong khi mua sẵn thì đắt gấp 4 lần – lại không biết rõ thành phần bên trong.

Kết luận

Chế độ ăn là yếu tố then chốt cho sức khỏe và hạnh phúc. Và giá thực phẩm không nên là rào cản khiến bạn ăn uống không lành mạnh. Đồ ăn vặt có thể rẻ và ngon miệng, nhưng ý tưởng rằng thực phẩm lành mạnh là đắt đỏ hoàn toàn chỉ là… hiểu lầm.