Làm thế nào để trở thành nhà văn?

Nhà văn không đơn thuần là người viết chữ hay người kể chuyện thông thường. Họ là những nghệ sĩ ngôn từ, những người khéo léo sử dụng câu chữ để tạo nên những thế giới mới, những trải nghiệm sâu sắc và những cảm xúc đa dạng. Trở thành nhà văn không phải là con đường dành riêng cho những thiên tài bẩm sinh hay những người có học vấn đặc biệt. Đó là một hành trình mà bất kỳ ai với niềm đam mê viết lách và sự kiên trì đều có thể theo đuổi.

Nhà văn, họ là ai?

Nhà văn không đơn thuần là người viết chữ hay người kể chuyện thông thường. Họ là những nghệ sĩ ngôn từ, những người khéo léo sử dụng câu chữ để tạo nên những thế giới mới, những trải nghiệm sâu sắc và những cảm xúc đa dạng. Trước khi đi sâu tìm hiểu về hành trình để trở thành nhà văn, chúng ta cần hiểu rõ bản chất của nghề này – từ vai trò xã hội, năng lực cần có, đến các thách thức mà họ phải đối mặt trong thế giới hiện đại. Sự hiểu biết này sẽ giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về con đường mà mình sẽ theo đuổi.

Vai trò xã hội của nhà văn là gì?

Nhà văn, theo định nghĩa cơ bản nhất, là người sáng tác các tác phẩm văn học, bao gồm tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, kịch, hoặc các dạng văn bản sáng tạo khác. Tuy nhiên, vai trò của họ vượt xa khỏi việc sắp xếp từ ngữ trên trang giấy. Nhà văn còn là người ghi chép lịch sử bằng ngôn từ nghệ thuật, là người phản ánh hiện thực xã hội một cách sâu sắc. Trong nhiều nền văn hóa, nhà văn được xem như nhà tư tưởng, người dẫn dắt tinh thần của cộng đồng, và đôi khi là tiếng nói cho những người không có cơ hội lên tiếng.

Khi nhìn vào lịch sử văn học thế giới, chúng ta thấy rõ vai trò quan trọng của các nhà văn trong việc định hình xã hội. Nguyễn Du với Truyện Kiều không chỉ tạo nên tuyệt tác văn học mà còn phản ánh sâu sắc về số phận con người và những bất công xã hội thời phong kiến. Victor Hugo với Những người khốn khổ đã làm rung động lương tâm xã hội Pháp về tình trạng nghèo đói và bất bình đẳng. Tương tự, Toni Morrison với những tác phẩm về cuộc sống của người Mỹ gốc Phi đã giúp khán giả hiểu sâu hơn về những vết thương lịch sử của nạn phân biệt chủng tộc.

Trong thời đại số hóa hiện nay, vai trò của nhà văn thậm chí còn mở rộng hơn. Họ không chỉ sáng tác trên giấy mà còn trên các nền tảng kỹ thuật số, tiếp cận độc giả toàn cầu qua blog, mạng xã hội, sách điện tử và nhiều kênh khác. Điều này tạo ra cả cơ hội và thách thức mới: cơ hội tiếp cận khán giả rộng lớn hơn, nhưng cũng đặt ra yêu cầu về khả năng thích nghi với công nghệ và hiểu biết về thị trường nội dung số.

Những phẩm chất và kỹ năng cần có của một nhà văn

Để trở thành nhà văn thực thụ, không chỉ cần tài năng thiên bẩm mà còn đòi hỏi sự phát triển nhiều phẩm chất và kỹ năng đặc biệt. Quan sát tinh tế là một trong những phẩm chất quan trọng bậc nhất. Nhà văn cần có khả năng nhìn thấy những điều mà người khác bỏ qua, cảm nhận được những cung bậc cảm xúc tinh tế nhất, và ghi nhận những chi tiết nhỏ nhặt trong cuộc sống thường ngày. Ernest Hemingway đã dành nhiều thời gian quan sát những ngư dân ở Cuba trước khi viết Ông già và biển cả, giúp ông tái hiện chân thực và sống động thế giới của họ.

Sự kiên nhẫn và kỷ luật là những phẩm chất không thể thiếu. Viết lách là quá trình đòi hỏi sự bền bỉ, qua nhiều lần viết và sửa. Stephen King, một trong những nhà văn thành công nhất thế giới, từng chia sẻ trong cuốn On Writing rằng ông viết ít nhất 2.000 từ mỗi ngày, không có ngoại lệ, kể cả vào sinh nhật và các ngày lễ. Đó là minh chứng cho sự kỷ luật cần thiết để hoàn thiện kỹ năng viết.

Bên cạnh đó, một nhà văn cần có vốn từ vựng phong phú và hiểu biết sâu rộng về ngữ pháp. Họ cần nắm vững cách xây dựng câu chuyện, phát triển nhân vật, tạo dựng không gian và thời gian trong tác phẩm. Khả năng đồng cảm cũng rất quan trọng, giúp nhà văn tạo ra những nhân vật đa chiều, sống động và đáng tin cậy. J.K. Rowling đã phải hình dung chi tiết về thế giới phù thủy Harry Potter, từ luật lệ của trò Quidditch đến cách thức hoạt động của Bộ Pháp thuật, tạo nên một thế giới hư cấu mà độc giả có thể tin tưởng hoàn toàn.

Trong thời đại số hóa, nhà văn còn cần có khả năng marketing bản thân và tác phẩm. Họ cần hiểu về cách vận hành của các nền tảng xuất bản, biết cách tiếp cận nhà xuất bản hoặc tự xuất bản hiệu quả, và xây dựng thương hiệu cá nhân trên mạng xã hội. Andy Weir, tác giả The Martian, ban đầu đã đăng từng chương truyện lên blog cá nhân, thu hút cộng đồng độc giả trực tuyến trước khi tác phẩm được xuất bản chính thức và trở thành bestseller toàn cầu.

Thách thức và cơ hội trong nghề văn hiện đại

Nghề văn trong thế kỷ 21 đối mặt với những thách thức chưa từng có, đồng thời cũng mở ra nhiều cơ hội mới mẻ. Một trong những thách thức lớn nhất là sự cạnh tranh khốc liệt. Theo thống kê từ Hiệp hội Xuất bản Mỹ, mỗi năm có hơn 1 triệu đầu sách mới được xuất bản, bao gồm cả sách truyền thống và sách tự xuất bản. Điều này đồng nghĩa với việc một tác phẩm mới phải cạnh tranh với hàng triệu tác phẩm khác để thu hút sự chú ý của độc giả. Nhiều nhà văn tài năng đã phải từ bỏ giấc mơ vì không thể vượt qua được áp lực từ thị trường quá bão hòa này.

Thách thức tiếp theo đến từ sự thay đổi thói quen đọc sách. Trong thời đại của mạng xã hội, video ngắn và nội dung giải trí tức thời, sự chú ý của con người ngày càng bị phân mảnh. Theo nghiên cứu của Đại học Stanford, thời gian đọc sách trung bình của người trưởng thành đã giảm từ 45 phút xuống còn 30 phút mỗi ngày trong thập kỷ qua. Điều này buộc các nhà văn phải thích nghi với các hình thức kể chuyện mới, ngắn gọn hơn, hoặc tích hợp với các phương tiện đa phương tiện.

Mối đe dọa từ trí tuệ nhân tạo (AI) cũng đang nổi lên. Các mô hình ngôn ngữ lớn như GPT có khả năng tạo ra văn bản có cấu trúc và mạch lạc, thậm chí có thể bắt chước phong cách của các tác giả nổi tiếng. Điều này đặt ra câu hỏi về giá trị độc đáo của nhà văn con người trong tương lai. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia văn học vẫn tin rằng AI khó có thể thay thế được sự sáng tạo đích thực, trải nghiệm sống thực tế và chiều sâu cảm xúc mà chỉ con người mới có.

Bên cạnh những thách thức, nghề văn hiện đại cũng mở ra nhiều cơ hội chưa từng có. Sự phát triển của xuất bản điện tử và các nền tảng tự xuất bản như Amazon Kindle Direct Publishing, Wattpad hay Medium đã phá vỡ rào cản truyền thống giữa tác giả và độc giả. Nhà văn không còn phụ thuộc hoàn toàn vào các nhà xuất bản lớn để tiếp cận độc giả. Colleen Hoover, một trong những tác giả bán chạy nhất hiện nay, đã bắt đầu sự nghiệp bằng cách tự xuất bản trên Amazon và xây dựng cộng đồng độc giả trung thành trước khi ký hợp đồng với nhà xuất bản lớn.

Các nhà văn trước khi nổi tiếng, họ đã bắt đầu hành trình viết lách như thế nào?

Hành trình của những nhà văn nổi tiếng thường không phải con đường trải hoa hồng như nhiều người tưởng tượng. Đằng sau thành công rực rỡ là câu chuyện về những khởi đầu khiêm tốn, những thất bại cay đắng và sự kiên trì không ngừng nghỉ. Hiểu được lịch sử của những tên tuổi lớn trong văn học sẽ giúp chúng ta nhận ra rằng thiên tài không phải là điều kiện tiên quyết để trở thành nhà văn xuất sắc, mà đó là kết quả của sự nỗ lực không ngừng và tình yêu sâu sắc với ngôn từ.

Những khởi đầu khiêm tốn của các nhà văn vĩ đại

Nhiều nhà văn vĩ đại trong lịch sử đã có những khởi đầu vô cùng bình thường, thậm chí khó khăn, trước khi đạt được thành công. J.K. Rowling, người phụ nữ đã tạo nên đế chế Harry Potter trị giá hàng tỷ đô la, đã bắt đầu viết cuốn sách đầu tiên trong series này khi đang là một bà mẹ đơn thân, sống dựa vào trợ cấp xã hội. Bà thường xuyên đến quán cà phê ở Edinburgh vào những ngày lạnh giá vì không đủ tiền sưởi ấm nhà mình, và viết Harry Potter trên những mảnh giấy vụn. Khi hoàn thành bản thảo đầu tiên, bà đã bị 12 nhà xuất bản từ chối trước khi Bloomsbury chấp nhận xuất bản với số lượng in ấn ban đầu chỉ 1.000 bản, vì họ không tin rằng một cuốn sách về phù thủy của tác giả không tên tuổi có thể thành công.

Haruki Murakami, một trong những nhà văn được yêu thích nhất thế giới hiện nay, đã không hề có ý định trở thành nhà văn cho đến năm 29 tuổi. Trước đó, ông làm chủ một quán jazz nhỏ ở Tokyo. Murakami chia sẻ rằng ý tưởng viết tiểu thuyết đến với ông một cách đột ngột vào một buổi chiều năm 1978, khi ông đang xem một trận bóng chày. Ông bắt đầu viết tiểu thuyết đầu tay Hear the Wind Sing vào buổi tối sau khi đóng cửa quán, thường viết từ nửa đêm đến sáng sớm. Cuốn tiểu thuyết đầu tay này được viết bằng tiếng Anh trước (với vốn từ vựng hạn chế của ông thời điểm đó), sau đó mới được dịch sang tiếng Nhật, tạo nên phong cách viết đặc biệt mà sau này trở thành thương hiệu của Murakami.

Agatha Christie, nữ hoàng trinh thám với hơn 2 tỷ bản sách được bán ra trên toàn thế giới, ban đầu viết truyện chỉ vì một lời thách đố từ chị gái. Trong Thế chiến thứ nhất, bà làm việc như một y tá và bắt đầu viết tiểu thuyết đầu tay The Mysterious Affair at Styles trong thời gian rảnh rỗi tại bệnh viện. Kiến thức về thuốc và chất độc mà bà học được trong thời gian làm y tá sau này trở thành nền tảng cho nhiều câu chuyện trinh thám của bà. Dù vậy, cuốn sách đầu tay của Christie đã bị sáu nhà xuất bản từ chối và phải mất hai năm mới tìm được nhà xuất bản chấp nhận.

Ngay cả Ernest Hemingway, một trong những nhà văn được ngưỡng mộ nhất thế kỷ 20, cũng có khởi đầu không mấy thuận lợi. Ông bắt đầu sự nghiệp như một phóng viên cho tờ Kansas City Star với mức lương ít ỏi 15 đô la một tuần. Những năm đầu ở Paris, Hemingway sống trong nghèo khó, thường phải bỏ bữa để tiết kiệm tiền. Ông viết trong quán cà phê vì căn hộ thuê không đủ ấm vào mùa đông. Bản thảo đầu tiên của Hemingway, chứa đựng tất cả các truyện ngắn ông đã viết, đã bị đánh cắp tại ga tàu – một mất mát lớn khiến ông gần như từ bỏ sự nghiệp viết lách.

Quá trình rèn luyện và phát triển kỹ năng viết

Hầu hết các nhà văn nổi tiếng đều trải qua quá trình rèn luyện gian khổ và phát triển kỹ năng viết một cách có hệ thống trước khi đạt được thành công. Stephen King, một trong những nhà văn có sách bán chạy nhất mọi thời đại, đã bắt đầu viết từ khi còn là một cậu bé. Ông thường xuyên viết và gửi truyện ngắn đến các tạp chí, và nhận về hàng trăm lá thư từ chối trước khi bán được truyện đầu tiên với giá 35 đô la vào năm 18 tuổi. Trong cuốn hồi ký On Writing, King tiết lộ rằng ông đã đóng đinh tất cả các thư từ chối lên tường phòng ngủ cho đến khi cây đinh không thể chịu được nữa. Thậm chí sau khi đã xuất bản được một số truyện ngắn, King vẫn phải làm việc như một giáo viên trung học và giặt đồ trong một khách sạn để kiếm sống, đồng thời viết vào ban đêm trong một căn phòng giặt chật hẹp.

Gabriel García Márquez, cha đẻ của chủ nghĩa hiện thực huyền ảo và tác giả của Trăm năm cô đơn, đã phát triển phong cách viết độc đáo của mình qua nhiều năm làm báo. Ông thường nói rằng công việc phóng viên đã dạy ông cách quan sát thế giới một cách chi tiết và kể chuyện một cách hấp dẫn. Márquez viết bảy ngày một tuần, năm giờ mỗi ngày, và luôn bắt đầu vào buổi sáng sớm. Ông dành nhiều năm để phát triển ý tưởng về Trăm năm cô đơn trước khi bắt đầu viết, và sau đó dành 18 tháng liên tục, viết mỗi ngày, để hoàn thành tác phẩm kinh điển này.

Virginia Woolf phát triển phong cách dòng ý thức nổi tiếng của mình qua việc không ngừng thử nghiệm và hoàn thiện. Bà thường viết vào buổi sáng, từ 9:30 đến trưa, trong một căn phòng riêng — điều mà sau này bà viết trong tiểu luận A Room of One’s Own là điều kiện cần thiết cho phụ nữ muốn viết văn. Woolf giữ thói quen ghi nhật ký đều đặn, nơi bà thực hành viết và phản ánh về quá trình sáng tạo. Thậm chí với tài năng thiên bẩm, bà vẫn thường viết và sửa đi sửa lại nhiều lần, đôi khi viết lại toàn bộ đoạn văn hoặc chương sách để đạt được hiệu ứng mong muốn.

Nguyễn Nhật Ánh, một trong những nhà văn Việt Nam được yêu thích nhất, đã chia sẻ rằng ông dành thời gian quan sát cuộc sống của những đứa trẻ ở nông thôn trong nhiều năm trước khi viết những tác phẩm về tuổi thơ nổi tiếng như Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ. Ông thường dậy từ 4 giờ sáng để viết, khi thế giới còn yên tĩnh và tâm trí tỉnh táo nhất. Dù đã nổi tiếng, Nguyễn Nhật Ánh vẫn giữ thói quen đọc sách mỗi ngày và thường xuyên viết tay bản thảo đầu tiên thay vì sử dụng máy tính.

Những thất bại và bước ngoặt trong sự nghiệp của các nhà văn nổi tiếng

Hành trình văn chương của những nhà văn nổi tiếng hiếm khi là một đường thẳng đi lên mà thường đầy những khúc quanh, thất bại và những bước ngoặt bất ngờ. George R.R. Martin, tác giả của series A Song of Ice and Fire (được chuyển thể thành phim truyền hình Game of Thrones đình đám), đã trải qua giai đoạn sự nghiệp tưởng như đã kết thúc vào những năm 1990. Sau một số thành công ban đầu với văn học khoa học viễn tưởng, cuốn tiểu thuyết The Armageddon Rag của ông thất bại thảm hại về mặt thương mại, khiến sự nghiệp văn chương của ông gần như đi vào ngõ cụt. Martin phải chuyển sang viết kịch bản cho truyền hình Hollywood để kiếm sống. Chính trong thời gian làm việc cho series Beauty and the Beast, ông bắt đầu cảm thấy bị giới hạn bởi ngân sách và các ràng buộc của truyền hình, và quyết định quay lại viết tiểu thuyết – một quyết định dẫn đến việc sáng tạo ra thế giới Westeros vĩ đại.

Margaret Mitchell, tác giả của Cuốn theo chiều gió, ban đầu không có ý định trở thành nhà văn. Bà bắt đầu viết cuốn tiểu thuyết kinh điển này chỉ vì một tai nạn khiến bà bị thương ở mắt cá chân và phải nằm nhà dưỡng bệnh trong thời gian dài. Chồng bà, John Marsh, mang về nhiều sách để bà đọc, nhưng khi Mitchell đã đọc hết, ông nói đùa: Em đã đọc hết mọi cuốn sách trong thư viện Atlanta. Tại sao em không tự viết một cuốn? Mitchell đã viết Cuốn theo chiều gió trong gần một thập kỷ, giữ bí mật với hầu hết bạn bè, và thậm chí còn che giấu bản thảo dưới những tờ báo cũ khi có khách đến thăm. Khi biên tập viên Harold Latham từ nhà xuất bản Macmillan đến Atlanta tìm kiếm tài năng mới, một người bạn của Mitchell đã tiết lộ về bản thảo. Ban đầu Mitchell từ chối, nhưng cuối cùng đã đưa cho Latham một đống giấy lộn xộn — bản thảo chưa hoàn chỉnh của Cuốn theo chiều gió. Cuốn sách sau đó đã giành giải Pulitzer và trở thành một trong những tác phẩm bán chạy nhất mọi thời đại.

Bước ngoặt trong sự nghiệp của Franz Kafka còn kỳ lạ hơn, bởi ông thậm chí không sống để chứng kiến thành công của mình. Trong suốt cuộc đời, Kafka chỉ xuất bản được một số ít truyện ngắn và không bao giờ hoàn thành một cuốn tiểu thuyết nào. Trước khi qua đời vì bệnh lao ở tuổi 40, ông để lại di chúc yêu cầu người bạn Max Brod đốt tất cả các bản thảo chưa xuất bản của mình. Brod đã không tuân theo di chúc, thay vào đó xuất bản các tác phẩm của Kafka, bao gồm The Trial, The Castle và Amerika. Những tác phẩm này sau đó được công nhận là những kiệt tác của văn học thế kỷ 20, và thuật ngữ kafka – esque đã trở thành một phần của ngôn ngữ toàn cầu.

Paulo Coelho, tác giả của Nhà giả kim với hơn 150 triệu bản được bán ra trên toàn thế giới, cũng có một bước ngoặt đáng chú ý. Cuốn sách đầu tiên xuất bản tại Brazil chỉ bán được 900 bản và bị nhà xuất bản hủy hợp đồng. Sau đó, ông viết Nhà giả kim trong chỉ hai tuần, như một hành trình tâm linh cá nhân. Cuốn sách ban đầu chỉ bán được 900 bản, và nhà xuất bản từ chối tái bản. Một nhà xuất bản nhỏ ở Brazil chấp nhận xuất bản lại, và sau đó, một biên tập viên người Mỹ tình cờ đọc được cuốn sách bằng tiếng Bồ Đào Nha tại một hiệu sách nhỏ và quyết định dịch sang tiếng Anh. Từ đó, Nhà giả kim bắt đầu hành trình trở thành một trong những cuốn sách bán chạy nhất mọi thời đại và được dịch ra 80 ngôn ngữ, đạt kỷ lục Guinness là cuốn sách được dịch nhiều nhất bởi một tác giả còn sống.

Các bước để trở thành nhà văn, có thể áp dụng với tất cả mọi người

Trở thành nhà văn không phải là con đường dành riêng cho những thiên tài bẩm sinh hay những người có học vấn đặc biệt. Đó là một hành trình mà bất kỳ ai với niềm đam mê viết lách và sự kiên trì đều có thể theo đuổi. Phần này sẽ trình bày một lộ trình cụ thể, từng bước một, giúp bạn phát triển từ một người yêu thích viết lách trở thành một nhà văn thực thụ. Từ việc xây dựng thói quen viết hàng ngày, tìm kiếm tiếng nói độc đáo của bản thân, đến việc học cách đối mặt với những thách thức không thể tránh khỏi trong hành trình sáng tạo, mỗi bước đi đều là một viên gạch quan trọng trong nền móng sự nghiệp văn chương của bạn.

Xây dựng thói quen viết lách hàng ngày

Bước đầu tiên và quan trọng nhất để trở thành nhà văn là thiết lập một thói quen viết lách đều đặn. Nhiều người mơ ước trở thành nhà văn nhưng không bao giờ thực sự ngồi xuống và viết. Họ chờ đợi cảm hứng, thời điểm hoàn hảo, hoặc điều kiện lý tưởng – những thứ hiếm khi đến một cách tự nhiên. Các nhà văn chuyên nghiệp hiểu rằng viết lách là một kỷ luật, không chỉ là một hoạt động dựa vào cảm hứng. Như nhà văn Anthony Trollope từng nói: Một nửa số nhà văn thất bại vì họ không ngồi xuống ghế đủ lâu để bắt đầu viết những gì họ có trong đầu.

Để xây dựng thói quen viết hiệu quả, bạn cần xác định thời gian viết cố định trong ngày. Nhiều nhà văn chọn buổi sáng sớm, khi tâm trí còn tỉnh táo và chưa bị chi phối bởi những lo lắng trong ngày. Haruki Murakami dậy lúc 4 giờ sáng và viết trong 5 – 6 giờ liên tục. Ernest Hemingway cũng thường viết vào buổi sáng sớm, đứng trước bàn làm việc trong phòng làm việc của mình. Maya Angelou thuê một căn phòng khách sạn nhỏ và làm việc ở đó từ 6:30 sáng đến 2 giờ chiều. Dù chọn thời điểm nào trong ngày, điều quan trọng là bạn phải duy trì được tính kỷ luật và sự đều đặn.

Bên cạnh việc chọn thời điểm thích hợp, việc thiết lập một không gian viết lách riêng cũng rất quan trọng. Virginia Woolf từng viết trong A Room of One’s Own rằng một người phụ nữ muốn viết văn cần có tiền và một căn phòng riêng. Ngày nay, căn phòng riêng đó có thể là một góc nhỏ trong nhà, một quán café yên tĩnh, hay thậm chí là một thư viện công cộng. Điều quan trọng là nơi đó phải giúp bạn tập trung và tránh được những xao nhãng không cần thiết. Stephen King từng viết Carrie, cuốn tiểu thuyết đầu tay của mình, trong phòng giặt của một căn nhà thuê nhỏ. Điều này chứng tỏ rằng không gian viết lách không nhất thiết phải hoàn hảo, nhưng phải là nơi bạn cảm thấy thoải mái để sáng tạo.

Một khía cạnh quan trọng khác của việc xây dựng thói quen viết lách là đặt ra mục tiêu viết hàng ngày. Một số nhà văn đặt mục tiêu theo số từ – Graham Greene viết chính xác 500 từ mỗi ngày, trong khi Stephen King đặt mục tiêu 2000 từ. Những người khác lại đặt mục tiêu theo thời gian – Ursula K. Le Guin dành ba giờ mỗi buổi sáng để viết. Dù chọn cách nào, việc đặt mục tiêu cụ thể và thực tế sẽ giúp bạn duy trì động lực và theo dõi được tiến độ của mình. Như Anne Lamott đã viết trong Bird by Bird: Viết lách giống như lái xe trong đêm tối. Bạn chỉ có thể nhìn thấy được đến đâu đèn pha chiếu tới, nhưng cuối cùng bạn sẽ đến được đích.

Phát triển kỹ năng quan sát và ghi chép

Một nhà văn giỏi trước hết phải là một người quan sát tinh tế và một người ghi chép cần mẫn. Virginia Woolf luôn mang theo một cuốn sổ nhỏ, ghi lại những điều thú vị cô bắt gặp trong cuộc sống hàng ngày. Những chi tiết tưởng chừng vụn vặt này sau đó trở thành chất liệu quý giá cho các tác phẩm của cô. Việc quan sát và ghi chép không chỉ giúp tích lũy tư liệu mà còn rèn luyện cho bạn khả năng nhìn nhận cuộc sống một cách đa chiều, sâu sắc hơn.

Để phát triển kỹ năng này một cách có hệ thống, bạn cần tạo thói quen mang theo sổ ghi chép hoặc sử dụng ứng dụng ghi chú trên điện thoại. Ghi lại không chỉ những gì bạn thấy, mà còn cả những gì bạn nghe, ngửi, cảm nhận. Một cuộc trò chuyện tình cờ trên xe bus, mùi hương từ một tiệm bánh vào buổi sáng, hay cảm giác của những giọt mưa đầu mùa – tất cả đều có thể trở thành chất liệu cho văn chương. Joan Didion, một trong những nhà văn phi hư cấu xuất sắc nhất thế kỷ 20, luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ghi chép: Ghi chép là một cách để ghi lại không chỉ những gì đã xảy ra, mà còn là những gì chúng ta nghĩ về những điều đã xảy ra.

Trương Ất Trì, một nhà văn nổi tiếng người Trung Quốc, dành ba năm sống ở một ngôi làng nhỏ để quan sát và ghi chép về cuộc sống của những người nông dân trước khi viết tiểu thuyết Đất. Ông tin rằng chỉ có trải nghiệm thực tế và quan sát tỉ mỉ mới có thể tạo ra những tác phẩm chân thực và sâu sắc. Tương tự, John Steinbeck đã sống cùng những gia đình nông dân di cư trong thời kỳ Đại Suy thoái trước khi viết Chùm Nho Phẫn Nộ. Những ghi chép chi tiết về cuộc sống hàng ngày, ngôn ngữ địa phương, và những khó khăn của họ đã giúp ông tạo ra một tác phẩm có sức mạnh lay động lòng người.

Xây dựng vốn từ và phong cách viết riêng

Một nhà văn không chỉ cần có câu chuyện hay để kể, mà còn phải biết cách kể câu chuyện đó một cách độc đáo. Việc xây dựng vốn từ vựng phong phú và phát triển phong cách viết riêng là hai yếu tố quan trọng không kém. Vladimir Nabokov, tác giả của Lolita, thường dành hàng giờ để tìm từ ngữ hoàn hảo cho một câu văn. Ông tin rằng mỗi từ đều mang trong mình một sức mạnh và màu sắc riêng, và việc lựa chọn từ ngữ cũng quan trọng như việc một họa sĩ chọn màu sắc cho bức tranh của mình.

Để phát triển phong cách viết riêng, bạn cần đọc nhiều và viết nhiều. Đọc các tác phẩm đa dạng về thể loại và phong cách sẽ giúp bạn hiểu được những khả năng vô tận của ngôn ngữ. Tuy nhiên, điều quan trọng là không nên bắt chước một cách máy móc phong cách của các tác giả khác. Ray Bradbury từng nói: Hãy đọc những gì bạn yêu thích cho đến khi giọng văn của bạn tìm thấy chính nó. Quá trình này đòi hỏi thời gian và sự kiên nhẫn, nhưng đó là con đường duy nhất để tìm ra tiếng nói độc đáo của bản thân.

Mark Twain từng nói: Sự khác biệt giữa từ đúng và từ gần đúng cũng giống như sự khác biệt giữa tia chớp và con đom đóm. Ông thường dành nhiều thời gian để chọn lựa những từ ngữ địa phương, thành ngữ và cách nói đặc trưng của vùng Mississippi để tạo nên phong cách văn học độc đáo của mình. Gabriel García Márquez, trong quá trình viết Trăm năm cô đơn, đã phải vật lộn để tìm ra cách diễn đạt phù hợp cho những sự kiện kỳ ảo trong câu chuyện, tạo ra một phong cách văn học được gọi là chủ nghĩa hiện thực huyền ảo.

Tự học và phát triển bản thân không ngừng

Một nhà văn không bao giờ ngừng học hỏi. Dù bạn đã xuất bản nhiều tác phẩm hay vẫn đang trong giai đoạn tập tễnh những bước đi đầu tiên, việc học hỏi và phát triển bản thân vẫn luôn là một phần không thể thiếu của nghề viết. Stephen King, trong cuốn On Writing, nhấn mạnh rằng một nhà văn cần phải là một độc giả tham lam. Ông thường dành 4 – 6 giờ mỗi ngày để đọc và luôn mang theo một cuốn sách bên mình.

Ngoài việc đọc sách, việc tham gia các khóa học viết văn, workshop sáng tác, hay tham gia các cộng đồng văn chương trực tuyến cũng là những cách hiệu quả để phát triển kỹ năng. Các nhà văn như David Foster Wallace và Zadie Smith đều từng giảng dạy sáng tác tại các trường đại học, và họ thừa nhận rằng việc dạy viết cũng giúp họ học được nhiều điều mới về nghề nghiệp của mình. Trong thời đại số hóa, các platform học trực tuyến như Masterclass hay Coursera cung cấp các khóa học từ những nhà văn nổi tiếng, mở ra cơ hội học hỏi cho bất kỳ ai có đam mê với văn chương.

Orhan Pamuk, nhà văn đoạt giải Nobel, dành ba năm để nghiên cứu về nghệ thuật thu nhỏ của Ba Tư trước khi viết Tên tôi là đỏ. Ông không chỉ đọc về kỹ thuật vẽ và lịch sử nghệ thuật, mà còn học cách vẽ theo phong cách thu nhỏ để hiểu sâu sắc hơn về đề tài mình viết. Umberto Eco, trước khi viết Tên của hoa hồng, đã dành nhiều năm nghiên cứu về lịch sử trung cổ, triết học, và thần học. Ông tin rằng một nhà văn phải là một học giả, không ngừng tìm tòi và khám phá những lĩnh vực mới.

Margaret Atwood thường xuyên tham dự các hội thảo khoa học và công nghệ để cập nhật kiến thức cho các tiểu thuyết khoa học viễn tưởng của mình. Bà tin rằng trong thời đại ngày nay, một nhà văn không thể đứng ngoài những tiến bộ của khoa học và công nghệ, vì chúng có ảnh hưởng sâu sắc đến cách con người sống và suy nghĩ. Kazuo Ishiguro, trước khi viết Never let me go, đã dành thời gian tìm hiểu về công nghệ sinh học và những tranh luận đạo đức xung quanh vấn đề nhân bản vô tính.

Xây dựng mạng lưới và kết nối trong giới văn chương

Mặc dù viết lách thường được xem là một hoạt động đơn độc, nhưng việc xây dựng mạng lưới quan hệ trong giới văn chương lại đóng vai trò quan trọng không kém trong sự phát triển sự nghiệp của một nhà văn. Ernest Hemingway đã phát triển sự nghiệp của mình một phần nhờ vào những mối quan hệ ông xây dựng được trong nhóm văn nghệ sĩ Lost Generation ở Paris những năm 1920. Những cuộc gặp gỡ và trao đổi với các nhà văn khác như F. Scott Fitzgerald và Gertrude Stein đã góp phần định hình phong cách viết độc đáo của ông.

Ngày nay, việc xây dựng mạng lưới có thể được thực hiện thông qua nhiều kênh khác nhau: từ việc tham gia các hội thảo văn học, workshop sáng tác, đến việc tham gia các cộng đồng văn chương trực tuyến. Nhiều nhà văn đã tìm thấy người cố vấn và đồng nghiệp quý giá thông qua các diễn đàn văn học trực tuyến như Wattpad hay Medium. Neil Gaiman, một trong những nhà văn thành công nhất hiện nay, thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm và tương tác với độc giả cũng như các nhà văn trẻ thông qua blog và mạng xã hội của mình.

Học cách đối mặt với từ chối và phê bình

Từ chối và phê bình là một phần không thể tránh khỏi trong nghề viết. J.K. Rowling đã bị 12 nhà xuất bản từ chối trước khi Bloomsbury đồng ý xuất bản Harry Potter và Hòn đá Phù thủy. Stephen King đã phải đóng đinh để treo những lá thư từ chối của các nhà xuất bản trên tường phòng cho đến khi cây đinh không thể chịu được trọng lượng của chúng nữa. Việc học cách đối mặt với từ chối và phê bình một cách건설적 là kỹ năng quan trọng mà mọi nhà văn đều phải rèn luyện.

Thay vì xem từ chối là thất bại, hãy xem đó là cơ hội để học hỏi và cải thiện. Mỗi lời phê bình có thể là một góc nhìn mới về tác phẩm của bạn. Maya Angelou từng nói rằng bà viết lại mỗi chương của mình ít nhất 12 lần sau khi nhận được phản hồi từ biên tập viên. Điều quan trọng là phải biết phân biệt giữa những lời phê bình mang tính xây dựng và những ý kiến tiêu cực không có căn cứ.

Phát triển khả năng kể chuyện và cấu trúc văn bản

Một nhà văn giỏi không chỉ cần có ý tưởng độc đáo mà còn phải biết cách kể chuyện hấp dẫn và tổ chức văn bản logic. Kurt Vonnegut từng nói: Mỗi câu chuyện phải bắt đầu càng gần với kết thúc càng tốt. Khả năng kể chuyện không phải là một tài năng bẩm sinh mà là một kỹ năng có thể học hỏi và rèn luyện thông qua thực hành và nghiên cứu có phương pháp.

Để phát triển kỹ năng kể chuyện, bạn cần hiểu rõ về các yếu tố cơ bản của một câu chuyện: cốt truyện, nhân vật, bối cảnh, xung đột và chủ đề. George R.R. Martin thường bắt đầu bằng việc phác thảo các nhân vật chính và để họ nói chuyện với nhau trong đầu trước khi bắt đầu viết. Haruki Murakami lại thường bắt đầu với một hình ảnh hoặc tình huống đơn lẻ và để câu chuyện tự phát triển theo hướng tự nhiên. John Irving, ngược lại, luôn viết câu cuối cùng của cuốn sách trước khi bắt đầu viết phần còn lại.

Rèn luyện kỹ năng chỉnh sửa và hoàn thiện bản thảo

Hemingway từng nói: Bản thảo đầu tiên của bất kỳ thứ gì đều tệ. Quá trình chỉnh sửa và hoàn thiện bản thảo đòi hỏi sự kiên nhẫn và một cái nhìn khách quan về tác phẩm của chính mình. Zadie Smith thường để bản thảo nghỉ ngơi ít nhất một tháng trước khi quay lại đọc và chỉnh sửa. Vladimir Nabokov viết toàn bộ tác phẩm trên các tấm thẻ ghi chú, để dễ dàng sắp xếp lại và chỉnh sửa cấu trúc câu chuyện.

Quá trình chỉnh sửa không chỉ là việc sửa lỗi chính tả và ngữ pháp, mà còn bao gồm việc xem xét lại cấu trúc câu chuyện, phát triển nhân vật, và làm cho ngôn ngữ trở nên sắc bén hơn. Toni Morrison thường đọc to bản thảo của mình để kiểm tra nhịp điệu và âm điệu của văn bản. Margaret Atwood khuyên các nhà văn trẻ nên cắt bỏ 10% độ dài bản thảo đầu tiên để làm cho văn bản súc tích và mạnh mẽ hơn.

Tìm hiểu về thị trường xuất bản và marketing

Trong thời đại số hóa, một nhà văn không chỉ cần biết viết mà còn phải hiểu về thị trường xuất bản và cách tiếp cận độc giả. Andy Weir, tác giả của The Martian, ban đầu đăng truyện của mình từng chương một trên blog cá nhân, lắng nghe phản hồi của độc giả để chỉnh sửa và hoàn thiện câu chuyện. Cuốn sách sau đó được xuất bản chính thức và trở thành bestseller quốc tế.

Việc tìm hiểu về thị trường xuất bản bao gồm nghiên cứu về các nhà xuất bản phù hợp với thể loại của bạn, cách viết query letter và book proposal hiệu quả, và hiểu về quy trình xuất bản từ khi nộp bản thảo đến khi sách ra mắt. Hugh Howey, tác giả của Wool, đã thành công với mô hình xuất bản độc lập trên Amazon Kindle trước khi ký hợp đồng với nhà xuất bản truyền thống. Kinh nghiệm của ông cho thấy tầm quan trọng của việc hiểu và tận dụng các kênh xuất bản khác nhau trong thời đại số.

Cân bằng giữa sáng tạo và thương mại

Một trong những thách thức lớn nhất đối với các nhà văn là tìm được điểm cân bằng giữa tính sáng tạo nghệ thuật và yêu cầu thương mại. Donna Tartt, tác giả của The Goldfinch, mất 11 năm để hoàn thành cuốn sách đoạt giải Pulitzer của mình, bất chấp áp lực từ nhà xuất bản và thị trường. Bà tin rằng mỗi câu chuyện cần có thời gian riêng để chín muồi và không thể đẩy nhanh quá trình sáng tạo chỉ vì lý do thương mại.

John Grisham, mặt khác, đã tìm ra công thức riêng để cân bằng giữa chất lượng văn học và tính thương mại. Ông viết đều đặn mỗi ngày từ 5 giờ sáng đến 7 giờ sáng, trước khi bắt đầu công việc luật sư của mình, và xuất bản đều đặn một cuốn sách mỗi năm. Mô hình này cho phép ông duy trì được cả chất lượng sáng tác lẫn sự ổn định về mặt tài chính.

Xây dựng thương hiệu cá nhân trong thời đại số

Trong kỷ nguyên số, việc xây dựng thương hiệu cá nhân trở nên quan trọng hơn bao giờ hết đối với các nhà văn. Salman Rushdie sử dụng Twitter không chỉ để quảng bá sách mà còn để bày tỏ quan điểm về các vấn đề văn hóa và chính trị. John Green xây dựng cộng đồng độc giả trung thành thông qua kênh YouTube Vlogbrothers, nơi ông và em trai thảo luận về sách, văn hóa và cuộc sống.

Margaret Atwood, ở tuổi 80, vẫn tích cực sử dụng mạng xã hội để kết nối với độc giả và chia sẻ quan điểm về các vấn đề xã hội. Bà thường xuyên tương tác với fan trên Twitter và thậm chí còn sử dụng platform này để thử nghiệm những ý tưởng viết mới. Paulo Coelho duy trì blog cá nhân bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau, chia sẻ không chỉ về quá trình sáng tác mà còn cả những suy ngẫm về cuộc sống.

Duy trì động lực và vượt qua khủng hoảng sáng tạo

Khủng hoảng sáng tạo hay writer’s block là thực tế mà hầu hết các nhà văn đều phải đối mặt trong sự nghiệp của mình. Maya Angelou từng trải qua những giai đoạn không thể viết kéo dài nhiều tháng sau khi xuất bản các tác phẩm lớn. Bà vượt qua điều này bằng cách duy trì thói quen đọc và viết nhật ký, ngay cả khi không thể viết được những tác phẩm chính.

Elizabeth Gilbert, sau thành công vang dội của Eat, Pray, Love, đã phải đối mặt với áp lực to lớn khi viết cuốn sách tiếp theo. Trong cuốn Big Magic, bà chia sẻ về cách vượt qua nỗi sợ hãi và duy trì niềm đam mê sáng tạo: bằng cách xem việc viết là một cuộc phiêu lưu thay vì một nghĩa vụ. Neil Gaiman khuyên các nhà văn trẻ hãy tận dụng những khoảng thời gian chán nản để quan sát và tích lũy trải nghiệm, vì đôi khi chính những giai đoạn này lại là nguồn cảm hứng cho những tác phẩm xuất sắc nhất.

Kết luận

Hành trình trở thành nhà văn là một quá trình đòi hỏi sự kiên trì, đam mê và không ngừng học hỏi. Từ những bước đầu tiên của việc xây dựng thói quen viết hàng ngày, đến việc phát triển phong cách riêng và đối mặt với những thách thức của nghề nghiệp, mỗi giai đoạn đều đóng vai trò quan trọng trong việc định hình một nhà văn. Không có công thức magic nào đảm bảo thành công trong lĩnh vực này, nhưng những nguyên tắc cơ bản về kỷ luật, học hỏi và kiên trì vẫn luôn đúng đắn.

Điều quan trọng nhất có lẽ là nhận ra rằng trở thành nhà văn không phải là đích đến mà là một hành trình. Mỗi tác phẩm mới, mỗi từ chối, mỗi lời phê bình đều là những bài học quý giá giúp bạn phát triển không chỉ về mặt nghề nghiệp mà còn cả về mặt cá nhân. Như Virginia Woolf đã từng nói: Một nhà văn viết không phải vì muốn kể một câu chuyện, mà vì câu chuyện ấy ám ảnh họ và họ cần phải giải phóng nó ra khỏi tâm trí. Với sự kiên trì, đam mê và phương pháp đúng đắn, bất kỳ ai cũng có thể biến ước mơ trở thành nhà văn của mình thành hiện thực.