Liệu con người có thể sống đến 150 tuổi?

Mặc dù hầu hết chúng ta có thể hy vọng sống đến khoảng 80 tuổi, vẫn có những người vượt xa kỳ vọng đó và sống hơn 100 tuổi.

Một số người vượt qua giới hạn thông thường

Mặc dù hầu hết chúng ta có thể hy vọng sống đến khoảng 80 tuổi, vẫn có những người vượt xa kỳ vọng đó và sống hơn 100 tuổi. Ở một số nơi như Okinawa (Nhật Bản) và Sardinia (Ý), có rất nhiều cụ già trăm tuổi.

Người sống lâu nhất trong lịch sử – một phụ nữ Pháp tên Jeanne Calment – sống đến 122 tuổi. Khi bà chào đời vào năm 1875, tuổi thọ trung bình của con người chỉ khoảng 43 tuổi.

Nhưng con người thật sự có thể sống lâu đến mức nào? Đó là câu hỏi đã được đặt ra từ nhiều thế kỷ. Trong khi tuổi thọ trung bình (số năm một người có thể mong đợi sống) khá dễ tính, thì tuổi thọ tối đa (độ tuổi cao nhất mà một con người có thể đạt được) lại khó ước lượng hơn nhiều. Một số nghiên cứu trước đây đặt giới hạn này gần 140 tuổi. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đề xuất rằng giới hạn tuổi thọ của con người có thể gần với 150 tuổi.

Cách tính tuổi thọ

Phương pháp lâu đời và vẫn được sử dụng rộng rãi nhất để tính tuổi thọ là dựa vào phương trình Gompertz. Đây là một quan sát từ thế kỷ 19 cho rằng tỷ lệ tử vong do bệnh tật của con người tăng theo cấp số nhân theo thời gian.

Nói đơn giản: nguy cơ tử vong của bạn – do ung thư, bệnh tim hoặc các bệnh truyền nhiễm – gần như tăng gấp đôi sau mỗi 8 đến 9 năm.

Công thức này có thể được điều chỉnh để phản ánh các yếu tố khác nhau (như giới tính hoặc bệnh lý) ảnh hưởng đến tuổi thọ trong dân số. Tính toán Gompertz thậm chí còn được dùng để định giá bảo hiểm y tế – lý do vì sao các công ty bảo hiểm rất quan tâm đến việc bạn có hút thuốc, đã kết hôn chưa và những yếu tố liên quan đến nguy cơ tử vong.

Một cách tiếp cận khác để xác định tuổi thọ là quan sát tốc độ suy giảm của các cơ quan theo thời gian, sau đó tính ra tuổi mà các cơ quan sẽ ngừng hoạt động. Ví dụ, chức năng mắt và mức tiêu thụ oxy khi vận động đều có xu hướng suy giảm theo tuổi tác, và hầu hết các tính toán đều cho rằng các cơ quan này chỉ hoạt động đến khoảng 120 tuổi.

Tuy nhiên, những nghiên cứu này cũng cho thấy sự khác biệt lớn giữa từng người khi họ già đi. Ví dụ, chức năng thận của một số người suy giảm nhanh chóng, trong khi ở người khác lại hầu như không thay đổi.

Giới hạn tuổi thọ là 150 tuổi?

Các nhà nghiên cứu tại Singapore, Nga và Mỹ đã sử dụng một cách tiếp cận mới để ước tính tuổi thọ tối đa của con người. Sử dụng mô hình máy tính, họ đưa ra dự đoán rằng giới hạn tuổi thọ là khoảng 150 tuổi.

Trực giác cho chúng ta biết rằng khả năng phục hồi sau bệnh tật có liên quan đến nguy cơ tử vong. Thông số này – gọi là khả năng phục hồi (resilience) – thể hiện năng lực duy trì trạng thái cân bằng sinh lý bình thường (homeostasis). Trên thực tế, lão hóa có thể được định nghĩa là sự mất dần khả năng duy trì trạng thái cân bằng này. Người càng trẻ, khả năng phục hồi càng nhanh.

Để thực hiện nghiên cứu, các nhà khoa học đã lấy mẫu máu từ hơn 70.000 người tham gia, có độ tuổi đến 85. Họ theo dõi những thay đổi ngắn hạn trong số lượng tế bào máu. Số lượng bạch cầu phản ánh mức độ viêm (bệnh) trong cơ thể, trong khi hồng cầu liên quan đến nguy cơ bệnh tim, đột quỵ hoặc suy giảm nhận thức (như mất trí nhớ).

Từ dữ liệu này, họ xây dựng một chỉ số duy nhất gọi là chỉ số trạng thái sinh vật động (DOSI – Dynamic Organism State Indicator).

Sự thay đổi trong chỉ số DOSI có thể dự đoán ai sẽ mắc bệnh liên quan đến tuổi tác, khác biệt giữa các cá nhân, và mô phỏng mức suy giảm khả năng phục hồi theo tuổi.

Kết quả cho thấy: bất kể sức khỏe hay di truyền, tất cả mọi người đều mất hoàn toàn khả năng phục hồi ở tuổi 150 – đây chính là giới hạn lý thuyết của tuổi thọ con người.

Tuy nhiên, những ước tính như vậy thường giả định rằng không có thay đổi lớn nào xảy ra trong dân số – ví dụ như không có phương pháp điều trị y tế mới. Đây là một thiếu sót lớn, vì trong một đời người, y học có thể tiến bộ đáng kể – và điều đó có lợi cho một số người hơn những người khác.

Ví dụ, một em bé sinh ra ngày hôm nay có thể dựa vào khoảng 85 năm tiến bộ y học để sống lâu hơn, trong khi một người 85 tuổi hiện tại chỉ được hưởng lợi từ công nghệ y học hiện tại. Do đó, mô hình DOSI sẽ tương đối chính xác với người già, nhưng kém chính xác hơn với người trẻ.

Bạn cần gì để sống đến 150?

Giới hạn 150 tuổi theo chỉ số DOSI dài hơn 25% so với tuổi thọ của Jeanne Calment. Nếu bạn muốn vượt qua bà ấy, bạn cần ba yếu tố quan trọng:

1. Gen tốt – nếu bạn có tổ tiên sống lâu, khả năng bạn sống qua 100 tuổi là khả thi.

2. Chế độ ăn uống và tập luyện xuất sắc – có thể kéo dài tuổi thọ thêm 15 năm.

3. Đột phá y học về lão hóa – các loại thuốc và phương pháp mới nhằm can thiệp vào quá trình lão hóa.

Hiện nay, việc kéo dài tuổi thọ lành mạnh của động vật có vú bình thường thêm hơn 15 – 20% là cực kỳ khó, một phần vì chúng ta vẫn chưa hiểu đầy đủ về sinh học của sự lão hóa. Tuy nhiên, với các sinh vật đơn giản như giun tròn, tuổi thọ có thể tăng gấp 10 lần.

Tuổi thọ đang dần tăng lên

Ngay cả với tốc độ tiến bộ hiện tại, chúng ta vẫn có thể kỳ vọng tuổi thọ trung bình sẽ tiếp tục tăng – vì nó đã tăng liên tục kể từ thời Gompertz vào thập niên 1860.

Thực tế thú vị là: nếu bạn dành nửa tiếng đọc bài viết này, tuổi thọ trung bình của nhân loại sẽ tăng thêm… 6 phút.

Đáng tiếc, với tốc độ đó, trung bình nhân loại sẽ cần khoảng ba thế kỷ nữa mới đạt được mức sống 150 tuổi.