Từ rất lâu rồi, dù có hướng về thần Phật hay là không, thì chùa vẫn là một không gian tâm linh mà nhiều người dân Việt tìm đến. Khi Tết, người ta thường lên chùa xin lộc, cúng bái và cầu an.
Khi lễ hội, người ta đến chùa để tỏ lòng thành kính. Và những khi cần tham vấn, hay cần tĩnh lặng, thì chùa cũng là một lựa chọn để ghé qua. Vậy sức ảnh hưởng này đến từ đâu, và nó cụ thể trong đời sống xã hội Việt Nam là như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Sự đi vào đời sống của chùa Việt
Điểm cốt lõi trong sự hòa mình của Phật giáo với đời sống người Việt đó chính là tính hướng thiện. Người Việt ta vốn thương người như thể thương thân, đói cho sạch rách cho thơm… Những thành ngữ ấy đã đi từ trong những giáo lý đi ra với đời sống thực tiễn, hoặc nữa cả hai đã hòa cùng nhau. Nên với nhiều người, dường như không có khoảng cách giữa cõi Phật với đời sống hiện tại. Chùa là nơi mà người ta tìm đến với sự đồng điệu, chân tình. Không chỉ cảm giác bình an, thân thiện mà còn ở đó họ hiểu và cảm nhận rõ sự đúng sai, tốt xấu. Biết được điều gì là nên và điều gì là không để tránh bỏ.
Dù rằng những điều như cúng đồ mặn, sinh hoạt vợ chồng tương đối đi ngược với ngũ giới. Nhưng những điều ấy là tất yếu và không thể tránh khỏi trong đời sống. Lựa chọn của nhà Phật trong những trường hợp ấy là khuyên nhủ, mong cầu hạn chế chứ không mưu triệt tiêu, chối bỏ. Bởi chính sự dấn thân và đồng điệu ấy, nên người ta cảm thấy gần gũi và cực kỳ thân thiết khi đến với chùa. Chùa không chỉ là một không gian tâm linh, mà nó đã trở thành một không gian văn hóa không thể thiếu với người Việt.
Chùa là nơi những lưu trữ ký ức tuổi thơ
Hồi nhỏ, tôi hay được bà dẫn lên chùa mỗi dịp rằm lớn (Vu Lan, Phật Đản…), bởi những khi ấy chùa thật đầy màu sắc và nhiều thứ để khám phá. Những chiếc áo lam của các cô các bà đi lại khắp nơi, hương trầm nhang phảng phất trong gió, những chén chè đậu xanh thơm lừng và những món chay ngon tuyệt. Cứ mỗi lần nghĩ lại tôi thấy khoảnh khắc và không gian ấy là vô cùng đẹp.
Cả những đứa trẻ xuất hiện ở đấy. Đi đâu mất những câu cãi nhau chí chóe, những trận đánh bậy không ngừng. Ở đấy chỉ còn sự vui đùa thân thiết, chơi với nhau bằng sự chân tình vui vẻ. Chẳng cần phải hét thật to hay gắng nhiều sức mới là vui. Xuất hiện ở đấy là vui lắm rồi.
Rồi những ngày Tết đến, tôi cùng ông bà với ba mẹ lại đi lên chùa cầu lộc, và thắp nén nhang nơi những ngôi mộ không tên tuổi. Điều ấy dường như đã thành thói quen, không chỉ của gia đình nhà tôi mà với mọi người trong xóm. Mọi người tới xin lộc không phải để cầu mong danh lợi nơi cửa Phật, mà là ước nguyện sự bình an và hạnh phúc đến với nhau. Những ngôi mộ là những kiếp người lạnh lẽo khi còn sống, nay trở nên ấm và bớt cô quạnh hơn khi được đưa về đây.
Chùa là nơi người ta tìm đến sự chân thiện mỹ
Không phải cứ hướng niềm tin về, thì người ta mới tìm đến cửa Phật. Không gian của chùa được thiết kế để đem lại sự thanh tịnh cho người tu tập. Sân hận cuồng si nằm ở đâu ngoài kia, chứ chẳng thấy chút bóng nào quanh những gốc lan, hàng cây lẫn lối đi nơi này. Những điều ấy không gì khác là để những sư thầy, sư cô ở đấy được chuyên tâm vào việc giác ngộ và hướng thiện.
Và nhà chùa cũng không giữ riêng sự bình đạm, an lạc ấy cho riêng mình. Mà luôn chia sẻ và mở cửa chào đón bất kỳ ai đến. Người ta tìm tới là tìm đến sự bình lặng chân phương nhẹ nhàng. Nếu có mệt quá lại ghé qua chùa, xin chén trà với lời khuyên của sư thầy, để biết điều gì nên buông và điều gì nên hướng tới. Còn khi cảm thấy cuộc sống này sao quá vội vã, gấp gáp mà chính mình theo chẳng mấy kịp. Hãy tìm đến sự chậm rãi an yên nơi cửa chùa, biết đâu sẽ biết lối đi nào là phù hợp với chính mình chăng?
Dù rằng nhịp sống hiện đại, vật chất lên ngôi khiến những ngôi chùa trở nên to lớn hơn, người ta cúng dường nhiều hơn. Niềm tin tâm linh cũng nhuốm màu mưu cầu cá nhân và sự hướng thiện không còn thiện lương như lúc nào. Nhưng sự đi sâu của chùa trong đời sống người Việt là một điều rõ ràng và bất biến. Nên dù có vật chất hóa đến bao nhiêu thì những ý nghĩa và sự trường tồn của chùa Việt là không gì có thể thay thế.
