Mèo học tên của những người bạn mèo của mình như thế nào?
Mèo không có vẻ gì lắng nghe các cuộc trò chuyện của con người, nhưng thực tế là chúng có lắng nghe.
· 6 phút đọc.
Mèo biết nhiều hơn so với những gì chúng thể hiện.
Tên gọi có sức mạnh. Chúng làm cho những điều xa lạ trở nên thân quen, biến cái chưa biết thành cái đã biết. Việc học rằng các tên gọi liên kết với các đối tượng cụ thể đòi hỏi sự luyện tập đáng kể. Ví dụ, trẻ sơ sinh cần tới một năm nghe mọi người trò chuyện trước khi chúng học được cách liên kết tên ba hay mẹ với một người cụ thể. Và như hóa ra, những người bạn lông xù của chúng ta cũng có thể làm điều này.
Năm 2021, các nhà khoa học nghiên cứu về giao tiếp động vật (được gọi chính thức là ký hiệu học động vật) đã phát hiện rằng một số chú chó có khả năng học từ xuất sắc có thể liên kết các đối tượng và từ ngữ ở mức độ tương tự như trẻ sơ sinh. Tất nhiên, chúng ta có thể mong đợi điều này ở một chú chó, loài vật luôn muốn làm hài lòng con người. Nhưng còn mèo thì sao, loài vật nổi tiếng với thái độ thờ ơ trước mọi thứ liên quan đến con người?
Saho Takagi, một nghiên cứu sinh tại Đại học Azabu, tỏ ra nghi ngờ trước vẻ ngoài dường như hờ hững của mèo. Tôi muốn mọi người biết sự thật. Mèo không có vẻ gì lắng nghe các cuộc trò chuyện của con người, nhưng thực tế là chúng có lắng nghe, cô nói trong một cuộc phỏng vấn gần đây với The Asahi Shimbun.
Mèo biết nhiều hơn so với những gì chúng thể hiện
Sự nghi ngờ của Takagi là hoàn toàn có cơ sở. Theo các nghiên cứu trước đó, mèo hiểu giao tiếp của con người tốt hơn so với những gì chúng ta tưởng. Giống như chó, chúng có thể dùng ánh nhìn và sự chỉ điểm của con người để tìm thức ăn. Chúng thậm chí có thể phân biệt được giữa biểu cảm khuôn mặt và trạng thái chú ý của con người, theo một nghiên cứu năm 2016 có tựa đề Mèo cầu xin thức ăn từ người nhìn và gọi chúng.
Tuy nhiên, khả năng nhận thức của mèo còn vượt xa việc đọc ngôn ngữ cơ thể. Một nghiên cứu khác cho thấy mèo có thể phân biệt tên của chúng, do con người đặt, với tên của những người bạn mèo khác (tức là những con sống trong cùng hộ gia đình). Hơn nữa, chúng có thể phân biệt tên với các danh từ thông thường, chẳng hạn như bàn hay ghế.
Đối với Takagi và các đồng nghiệp của cô, những nghiên cứu này cho thấy mèo đang nghe lén các cuộc trò chuyện của chúng ta, học hỏi từ ngôn ngữ con người. Các nhà nghiên cứu tin rằng mèo không chỉ đơn thuần nhận ra tên của những con mèo khác, mà chúng còn học được tên gọi đó tương ứng với gì. Nói cách khác, việc nhận ra một chuỗi âm thanh từ loài khỉ không lông cung cấp thức ăn cho bạn là một chuyện, nhưng biết rằng loài khỉ đó đang nói về người bạn của bạn là một chuyện hoàn toàn khác.
Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng mèo học cách liên kết tên với các con mèo khác bằng cách quan sát sự tương tác giữa chủ nhân của chúng và những người bạn mèo.
Làm thế nào để gây nhầm lẫn cho mèo?
Trong một nghiên cứu mới công bố gần đây, Takagi và các đồng nghiệp đã thử nghiệm giả thuyết này. Họ so sánh hai nhóm mèo: một nhóm là mèo sống trong hộ gia đình có ít nhất hai con mèo khác; nhóm còn lại là mèo sống ở các quán cà phê mèo, nơi có tới 30 con mèo mà khách có thể thoải mái tương tác. Các nhà nghiên cứu giả định rằng mèo nhà có nhiều khả năng quan sát một tên cụ thể, nhất quán cho một con mèo cùng nhà, trong khi mèo ở quán cà phê sẽ quan sát một con mèo được gọi bằng nhiều tên khác nhau.
Họ xác định liệu mèo có liên kết từ ngữ của con người (tên của mèo) với các đối tượng tương ứng (các con mèo khác) hay không bằng một bài kiểm tra đơn giản gồm hai giai đoạn, được gọi là vi phạm kỳ vọng thị giác-thính giác. Trong giai đoạn gọi tên, mèo tham gia nghiên cứu được nhẹ nhàng giữ cố định bởi một nhà khoa học trước một máy tính xách tay. Khi mèo bình tĩnh và hướng về phía màn hình, nhà nghiên cứu phát một đoạn ghi âm giọng chủ nhân của mèo gọi tên một trong những bạn mèo của nó.
Ngay sau giai đoạn gọi tên, giai đoạn hình ảnh bắt đầu. Nhà nghiên cứu thả mèo ra, và khuôn mặt của một con mèo hiện lên trên màn hình. Đôi khi, con mèo xuất hiện trên màn hình khớp với cái tên vừa được nói; đôi khi, tên gọi và hình ảnh không khớp, điều này sẽ kích hoạt vi phạm kỳ vọng thị giác-thính giác.
Khi động vật trải qua sự vi phạm kỳ vọng, chúng sẽ điều tra bằng cách nhìn chằm chằm hoặc đánh hơi màn hình một cách nghi ngờ. Các nhà nghiên cứu chuyển đổi hành vi này thành chỉ số vi phạm (VI). Chỉ số VI càng cao, mèo càng điều tra màn hình lâu hơn khi tên gọi và hình ảnh không khớp. Kết quả cho thấy mèo nhà có chỉ số VI lớn hơn đáng kể so với mèo quán cà phê. Điều này chỉ ra rằng chỉ có mèo nhà mới dự đoán khuôn mặt của một con mèo cụ thể khi nghe tên của con mèo đó, cho thấy rằng chúng biết tên của bạn mèo của mình.
Đây là bằng chứng đầu tiên cho thấy mèo nhà liên kết lời nói của con người với các đối tượng xã hội của chúng qua các trải nghiệm hằng ngày, các tác giả nghiên cứu viết. Tuy nhiên, chúng tôi chưa thể xác định được cơ chế học tập. Vẫn là một câu hỏi mở về cách mèo học được tên và khuôn mặt của những con mèo khác.
