5 kiệt tác văn chương với những plot hole lớn trong cốt truyện

Muốn viết một câu chuyện về du hành thời gian? Hãy làm điều đó theo cách của bạn.

Mở đầu

Có hai kiểu nhà văn hư cấu. Đầu tiên là những người lên kế hoạch tỉ mỉ cho cuốn sách của mình, từng trang một. Họ tự hỏi: Tôi cần tiết lộ thông tin gì? và Ai nói gì với ai? Họ biết chính xác điều gì sẽ xảy ra ở cuối truyện. Những nhà văn này thường vẽ ra các sơ đồ đan xen phức tạp, trông giống như các bản thiết kế hơn là tiểu thuyết. J.K. Rowling, Joseph Heller và Agatha Christie đều là những ví dụ nổi tiếng của kiểu tác giả này. Kiểu thứ hai là những nhà văn theo kiểu hãy xem câu chuyện này sẽ đi về đâu. Họ có một ý tưởng và một hướng đi mơ hồ trong đầu, nhưng để các nhân vật và cốt truyện phát triển tự do theo cảm hứng. Stephen King là một tác giả như vậy. Ông từng viết rằng: Phác thảo là sự cứu cánh cuối cùng của những nhà văn tệ hại, những người chỉ mong ước họ đang viết luận án thạc sĩ mà thôi. Nhưng một lần nữa, đó là Stephen King.

Dù sử dụng phương pháp nào, cả hai kiểu nhà văn này đều có thể mắc phải cùng một vấn đề: plot holes trong cốt truyện. Mặc dù plot holes trong cốt truyện luôn tồn tại trong các câu chuyện, nhưng internet – nơi hàng triệu người với đôi mắt tinh tường, giám định của mình có thể cùng nhau soi xét và tháo gỡ từng chi tiết nhỏ của nhân vật và tình tiết – đã làm sáng tỏ vô số những điểm không nhất quán trong câu chuyện, từ nhỏ đến lớn. Ở đây, chúng ta sẽ xem xét một số ví dụ nổi tiếng. (Sẽ có, tất nhiên, những tiết lộ về nội dung.)

Harry Potter và tên tù nhân ngục Azkaban – Time-turner

Du hành thời gian luôn là một yếu tố phức tạp trong cốt truyện và thường mắc hai vấn đề. Một mặt, bạn sẽ gặp phải một cốt truyện đầy mâu thuẫn và nghịch lý. Ví dụ, trong nghịch lý ông nội nổi tiếng, việc thay đổi bất cứ điều gì trong quá khứ (chẳng hạn như gặp ông nội của bạn khi ông ấy còn nhỏ) sẽ làm thay đổi hiện tại mà bạn ban đầu đến từ đó. Mặt khác, nếu bạn muốn làm cho việc du hành thời gian có vẻ hợp lý trong câu chuyện của mình, bạn sẽ phải tạo ra một cốt truyện đầy rẫy các yếu tố kỹ thuật, khiến cho yếu tố giải trí của câu chuyện bị giảm sút.

Loạt truyện Harry Potter của J.K. Rowling đã mắc phải vấn đề đầu tiên. Trong Harry Potter và tên tù nhân ngục Azkaban, Giáo sư McGonagall đưa cho Hermione một chiếc Time-Turner để cô ấy có thể quay ngược thời gian và tham gia nhiều lớp học cùng lúc. Sau đó, Harry và nhóm bạn sử dụng Time-Turner để cứu Sirius Black và Buckbeak, con bằng mã. Tất cả đều rất thú vị. Nhưng rồi, chiếc Time-Turner bị lãng quên. Ngay cả khi chúng ta chấp nhận rằng Harry không thể chỉ đơn giản quay lại và giết Voldemort khi hắn còn là một đứa trẻ, thì vẫn có thể ngăn chặn được rất nhiều tội ác. Tại sao Dumbledore, phù thủy mạnh nhất thế giới, không sử dụng nó để quay lại cứu Remus Lupin, Cedric Diggory, hay Dobby, con gia tinh? Kỳ lạ thay, chiến lược rõ ràng này chưa bao giờ được khai thác.

Chiến tranh giữa các thế giới (War of the worlds) – Vi trùng

Tiểu thuyết Chiến tranh giữa các thế giới của H.G. Wells là câu chuyện mẫu mực về cuộc xâm lược của người ngoài hành tinh. Sau khi những người Sao Hỏa đáp xuống Trái Đất với những tia nhiệt và cỗ máy chiến tranh ba chân khổng lồ, họ nhanh chóng bắt đầu thôn tính thế giới. Tuy nhiên, cuối cùng, những người Sao Hỏa lại bị khuất phục bởi vi khuẩn trên Trái Đất: những loại vi trùng và virus mà chúng ta đã phát triển sức đề kháng.

Vấn đề là chúng ta được dẫn dắt tin rằng những người Sao Hỏa này vô cùng thông minh, cực kỳ tiên tiến và đã theo dõi Trái Đất trong một thời gian dài. Con người đã biết về các loại vi khuẩn ngoại lai trong hàng thế kỷ và các phi hành gia của chúng ta phải tuân thủ các biện pháp phòng ngừa kỹ lưỡng khi trở về nhà. Nếu một loài không có tia nhiệt như chúng ta có thể dự đoán được sự tấn công của vi khuẩn, tại sao người Sao Hỏa lại không thể?

Chạng vạng (Twilight) – Máu

Trong vũ trụ Chạng vạng, cũng như trong hầu hết các truyền thuyết về ma cà rồng, ma cà rồng trở nên điên cuồng khi ngửi thấy hoặc nhìn thấy máu. Họ rơi vào cơn khát máu, chỉ có thể kiềm chế được bằng sức mạnh ý chí hoặc bằng vũ lực. Jasper, một ma cà rồng, là trường hợp tệ nhất, và trong truyện, anh ta thường xuyên rơi vào trạng thái hoang dại với cơn khát máu. Tuy nhiên, tại ngôi trường trung học mà anh ta theo học, khoảng 25% số phụ nữ ở đó sẽ đang có kinh nguyệt. Lẽ ra những ma cà rồng này phải ở trong trạng thái đói khát điên cuồng liên tục. Nhưng trong thế giới của một số nhà văn, phụ nữ không hề có kinh nguyệt.

The hobbit – Trung địa

Khi J.R.R. Tolkien viết Người hobbit, ông dự định đó là một câu chuyện phiêu lưu vui vẻ dành cho trẻ em. Về cơ bản, nó là tập hợp những câu chuyện cổ tích mà ông đã kể cho con mình qua nhiều năm. Ông nghĩ đó chỉ là một việc nhỏ – một dự án bên lề để rồi sẽ bị quên lãng. Nhà xuất bản của ông, George Allen & Unwin, bị thuyết phục xuất bản nó bởi vì con trai của Stanley Unwin, Rayner, thích cuốn sách. Rayner đã viết, với lời khen khiêm tốn: Đây là một cuốn sách hay và sẽ thu hút tất cả trẻ em từ 5 đến 9 tuổi.

Cuốn sách thu hút được nhiều người hơn thế, và hầu hết trong số họ đều trên chín tuổi. Tolkien bị thuyết phục để viết tiếp phần tiếp theo, nhưng lần này nhằm vào người lớn. Phải mất khoảng 12 năm ông mới hoàn thành bộ ba Chúa tể những chiếc nhẫn. Trong thời gian đó, ông đã phát minh ra cả một ngôn ngữ của người Elf, cùng với một khối lượng kiến thức khổng lồ về lịch sử của Trung địa. Vấn đề là Tolkien chưa bao giờ dự định Người hobbit sẽ phù hợp với hệ thống thần thoại phức tạp và rộng lớn này. Nó chỉ là một câu chuyện kể trước giờ đi ngủ. Kết quả là Người hobbit có đủ mọi vấn đề. Ví dụ, Gandalf là một phù thủy vụng về, không mấy tài giỏi, chứ không phải bán thần như ông ta trở thành sau này. Gollum từ bỏ chiếc nhẫn quyền lực nhất trong vũ trụ chỉ vì một trò chơi đố. Và nhóm của Bilbo mất nhiều thời gian hơn để đến Rivendell trong Người hobbit so với Chúa tể những chiếc nhẫn.

Tolkien đã thừa nhận một số điều này và có một cách xử lý thông minh: Người hobbit được viết bởi Bilbo. Đó không phải là một bản tường thuật chính xác mà là sự diễn giải và (sai lệch) của sự kiện. Tolkien không phải là một giáo sư Oxford vô ích.

Raymond Chandler – Vụ giết người chưa được giải quyết

Ví dụ cuối cùng của chúng ta có lẽ là một điều phiền phức nổi tiếng trong hàng thập kỷ hơn là một plot holes – nhưng việc có một vụ giết người không được giải quyết trong một câu chuyện trinh thám có lẽ là điều đáng để phàn nàn.

Trong cuốn tiểu thuyết nổi tiếng Giấc ngủ lớn của Raymond Chandler, chúng ta biết rằng một tài xế tên là Owen Taylor được phát hiện chết trong xe của mình, chiếc xe bị vứt xuống hồ. Thám tử Marlowe điều tra cái chết của anh ta, nhưng không tìm ra kẻ giết người. Có rất nhiều nghi phạm và những nhân vật mờ ám, nhưng chúng ta không bao giờ biết được ai là kẻ đã giết anh ta. Vì Chandler đang viết tiểu thuyết trinh thám whodunit (ai là thủ phạm), điều này đã khiến nhiều độc giả khó chịu, và vẫn còn khó chịu đến tận bây giờ.

Khi các nhà làm phim chuyển thể Giấc ngủ lớn thành một bộ phim Hollywood thành công, họ đã bối rối và loay hoay với vấn đề này. Họ đã gửi một điện tín hỏi Chandler rằng ai đã giết Owen Taylor. Phản ứng của Chandler? Tôi cũng chẳng biết. Đó là thái độ tốt nhất mà chúng ta có thể có đối với những plot holes.