10 trường phái triết học và lý do bạn nên biết về chúng

Dưới đây là mười trường phái triết học bạn nên biết. Một số trường phái thường bị hiểu sai, và chúng tôi sẽ làm rõ những hiểu lầm đó ở đây.

Chủ nghĩa hư vô

Trường phái triết học hàng đầu trong giới thanh thiếu niên buồn bã, những người hiểu nhầm Nietzsche.

Gốc của từ nihilism bắt nguồn từ tiếng Latin nihil, có nghĩa là không có gì. Đây là một loạt các vị trí và vấn đề liên quan hơn là một trường phái tư tưởng duy nhất. Ý tưởng chính của nó là thiếu niềm tin vào ý nghĩa hoặc bản chất trong một lĩnh vực triết học. Ví dụ, chủ nghĩa hư vô đạo đức cho rằng không thể có các sự thật đạo đức; chủ nghĩa hư vô siêu hình cho rằng chúng ta không thể có sự thật siêu hình; chủ nghĩa hư vô hiện sinh là ý tưởng rằng cuộc sống không thể có ý nghĩa và không có gì có giá trị – đây là loại mà hầu hết mọi người nghĩ đến khi nghe từ này.

Ngược lại với sự hiểu biết phổ biến, Nietzsche không phải là một người theo chủ nghĩa hư vô. Thay vào đó, ông viết về những nguy hiểm do chủ nghĩa hư vô gây ra và đưa ra các giải pháp cho chúng. Những người theo chủ nghĩa hư vô thực sự bao gồm phong trào hư vô Nga.

Chủ nghĩa hiện sinh

Trường phái triết học hàng đầu trong giới sinh viên đại học buồn bã, những người hiểu Nietzsche.

Chủ nghĩa hiện sinh là một trường phái tư tưởng bắt nguồn từ công trình của Soren Kierkegaard và Nietzsche. Chủ nghĩa hiện sinh tập trung vào các vấn đề do chủ nghĩa hư vô hiện sinh đặt ra. Ý nghĩa của việc sống là gì nếu cuộc sống không có mục đích nội tại, chúng ta có thể tìm thấy giá trị ở đâu sau cái chết của Thượng Đế, và làm thế nào để chúng ta đối diện với kiến thức về cái chết không thể tránh khỏi của mình? Các nhà hiện sinh cũng đặt câu hỏi về ý chí tự do, sự lựa chọn và những khó khăn của việc làm một cá nhân.

Các nhà hiện sinh nổi tiếng khác bao gồm Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir và Martin Heidegger. Albert Camus cũng được liên kết với phong trào này, nhưng ông coi mình độc lập với nó.

Chủ nghĩa khắc kỷ

Một triết lý phổ biến ở Hy Lạp và La Mã cổ đại, và được thực hành ngày nay bởi nhiều người trong các môi trường căng thẳng cao.

Chủ nghĩa khắc kỷ là một trường phái tập trung vào cách sống trong một thế giới mà mọi thứ không diễn ra theo ý muốn của bạn. Trời có mưa khi bạn vừa đánh bóng xe của mình không? Hãy chấp nhận nó. Người phụ nữ ở bàn bên cạnh có âm thanh như một con mèo sắp chết khi cô ấy nói chuyện không? Hãy chấp nhận nó và chuyển sang vấn đề tiếp theo. Ý tưởng cốt lõi của nó là chấp nhận tất cả những điều nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn. Đau đớn sẽ qua đi, bạn sẽ tồn tại, vì vậy điều tốt nhất cần làm là tập trung vào những gì bạn có thể kiểm soát.

Những người theo chủ nghĩa khắc kỷ nổi tiếng bao gồm Zeno của Citium, Seneca và Marcus Aurelius. Ngày nay, nhiều vận động viên dựa vào chủ nghĩa khắc kỷ để giúp họ tập trung vào màn trình diễn trong các trận đấu, thay vì quan tâm đến cách mà đội khác đang làm.

Chủ nghĩa khoái lạc

Chủ nghĩa khoái lạc là ý tưởng rằng niềm vui hoặc hạnh phúc là điều duy nhất có giá trị nội tại. Ý tưởng này đã được nhiều trường phái khác trong lịch sử giữ vững, nổi tiếng nhất là chủ nghĩa vị lợi. Trong khi hạnh phúc thường được hiểu là niềm vui và trường phái này thường được cho phép sự đồi bại, nhà tư tưởng Hy Lạp Epicurus cũng là một người theo chủ nghĩa khoái lạc và ông gắn nó với một hệ thống đạo đức dựa trên sự điều độ. Ông lập luận rằng sự điều độ dẫn đến nhiều hạnh phúc hơn cho cá nhân trong dài hạn.

Từ hedonistic khi được sử dụng như một lời phỉ báng chỉ liên quan đến trường phái này ở chỗ nhiều nhà tư tưởng khoái lạc cũng coi niềm vui là chìa khóa cho một cuộc sống tốt đẹp. Nhiều nhà triết học khoái lạc coi niềm vui như một loại hạnh phúc, nhưng ít người coi nó là hạnh phúc duy nhất. Hầu hết các triết gia khoái lạc sẽ nói rằng bạn nên đọc sách hơn là say xỉn, vì đọc sách mang lại một loại hạnh phúc cao hơn so với việc uống say.

Những người theo chủ nghĩa khoái lạc nổi tiếng bao gồm Jeremy Bentham, Epicurus và Michel Onfray. Chủ nghĩa khoái lạc cũng là triết lý lâu đời nhất được ghi lại, xuất hiện trong Sử thi Gilgamesh.

Chủ nghĩa Marx

Chủ nghĩa Marx là một trường phái dựa trên các ý tưởng của Karl Marx, nhà triết học người Đức thế kỷ 19, và các ý tưởng liên quan khác đã được bổ sung sau khi ông qua đời. Các ý tưởng chính của ông đều là những lời chỉ trích chủ nghĩa tư bản, chẳng hạn như ý tưởng rằng phương thức sản xuất tư bản khiến chúng ta bị xa lánh khỏi kết quả của lao động, xu hướng sản xuất dư thừa và khủng hoảng của chủ nghĩa tư bản, và lý thuyết giá trị lao động. Ông cũng đề xuất một số ý tưởng để giải quyết các vấn đề mà ông phát hiện trong chủ nghĩa tư bản, nhiều ý tưởng trong số đó ít cấp tiến hơn bạn có thể nghĩ.

Chủ nghĩa Marx văn hóa là một khái niệm tồn tại, nhưng không phải như những gì mà người chú điên của bạn nói. Trên thực tế, nó là một phương pháp chỉ trích xã hội tiêu dùng vì đã biến mọi thứ thành hàng hóa và hiện tượng tiếp thị đại chúng xâm nhập vào mọi khía cạnh của cuộc sống chúng ta, được đề xuất bởi các nhà triết học người Đức, những người cũng không thích hệ thống Xô Viết.

Những người Marx nổi tiếng bao gồm Lenin, Stalin, Mao và Slavoj Zizek; mặc dù tất cả các cá nhân được liệt kê đều đã bị gọi là dị giáo vào một thời điểm nào đó bởi các Marxist khác. Trớ trêu thay, chính Marx cũng tuyên bố rằng mình không phải là một người Marxist.

Chủ nghĩa thực chứng logic

Bạn đã bao giờ tự hỏi liệu chúng ta có thể dựa hoàn toàn vào logic và bằng chứng thực nghiệm?

Những người theo chủ nghĩa thực chứng logic đã thử làm điều đó – cho đến khi họ nhận ra đó là một ngõ cụt. Trường phái này phổ biến vào những năm 1920 và 1930, tập trung vào ý tưởng kiểm chứng, cố gắng đặt tất cả tri thức dựa trên dữ liệu thực nghiệm hoặc các phát biểu lô-gic hiển nhiên. Theo ý tưởng này, siêu hình học, đạo đức, thần học và mỹ học không thể được nghiên cứu triết học vì chúng không đưa ra những ý tưởng có giá trị sự thật.

Cuối cùng, nguyên tắc cốt lõi của chủ nghĩa kiểm chứng cũng không thể được chứng minh là đúng, tạo ra một vấn đề không thể giải quyết cho trường phái này.

Trường phái này không thành công lắm trong công việc của mình và chịu cú sốc lớn khi Ludwig Wittgenstein từ bỏ những công trình trước đây của ông ủng hộ các ý tưởng của trường phái này, rồi sau đó hoàn toàn thay đổi hướng đi. Mặc dù vậy, trường phái này vẫn có ảnh hưởng lớn, đặc biệt là với công trình của Karl Popper và Wittgenstein, những người đã nỗ lực chứng minh sai các nguyên tắc cốt lõi.

Những thành viên nổi tiếng của phong trào bao gồm Bertrand Russell, Ludwig Wittgenstein và nhóm Vienna Circle. Tất cả họ đều là những thiên tài, và sau sự suy tàn của trường phái, hầu hết đều tiếp tục với các dự án khác.

Đạo giáo

Đạo giáo là một trường phái tư tưởng dựa trên Đạo Đức Kinh, do nhà triết học cổ đại Trung Quốc Lão Tử viết khi ông rời Trung Quốc để sống ẩn dật. Đạo giáo dựa trên các ý tưởng về sự khiêm nhường, Đạo, sự tập trung vào cá nhân, tính đơn giản và tự nhiên. Nó thường được thực hành như một tôn giáo dân gian ở Trung Quốc, và người theo đạo thường dâng lễ vật cho các vị thần khác nhau.

Tư tưởng đạo giáo sau này sẽ hòa trộn với Phật giáo và sinh ra Thiền tông. Một số yếu tố của nó cũng được kết hợp vào khái niệm Tân Nho giáo. Các nguyên tắc của Đạo giáo cũng gây tiếng vang với nhà vật lý Niels Bohr, người ngưỡng mộ khả năng của Đạo giáo trong việc coi các mặt đối lập như là bổ sung cho nhau.

Chủ nghĩa duy lý

Nếu giác quan của chúng ta thường sai, làm sao chúng ta có thể tin tưởng chúng để hiểu đúng về thực tại? Đây là nguyên lý chính của chủ nghĩa duy lý, ý tưởng rằng tri thức phải đến từ lý trí và tư duy, thay vì bằng chứng thực nghiệm.

Ý tưởng này đã rất phổ biến trong lịch sử. Những người ủng hộ chủ nghĩa duy lý bao gồm Socrates, Rene Descartes và Spinoza. Quan điểm của họ, rằng chỉ có lý trí mới có thể tiết lộ những sự thật lớn của thế giới, phần lớn đã bị thay thế bởi một nhóm phương pháp đa dạng hơn để tìm ra sự thật. Nhà triết học Anh Galen Strawson đã giải thích giới hạn của các phương pháp tiếp cận duy lý khi ông nói, bạn có thể thấy rằng nó là đúng chỉ bằng cách nằm trên ghế sofa của mình. Bạn không cần phải đứng dậy khỏi ghế và ra ngoài kiểm tra thực tế của thế giới vật lý. Bạn không cần phải làm bất kỳ khoa học nào. Tiện lợi, nhưng không còn đủ nữa. Ngày nay, hầu hết các nhà tư tưởng kết hợp những quan niệm duy lý với dữ liệu thực nghiệm.

Chủ nghĩa tương đối

Chủ nghĩa tương đối là ý tưởng rằng các quan điểm phụ thuộc vào quan điểm hoặc cân nhắc. Ý tưởng này thậm chí có thể được áp dụng cho đạo đức hoặc sự thật, với một số người cho rằng không có sự thật tuyệt đối hoặc sự kiện đạo đức. Tương tự, chủ nghĩa tương đối tình huống là một ý tưởng trong đạo đức, trong đó một quy tắc phải được tuân theo trong mọi trường hợp trừ một số trường hợp ngoại lệ, khi chúng ta sẽ tuân theo một quy tắc khác. Ví dụ, không giết người trừ khi việc giết người sẽ cứu sống nhiều người khác. Ý tưởng này, ở dạng đã được sửa đổi, được nhà triết học người Mỹ Robert Nozick ủng hộ trong cuốn sách Vô chính phủ, nhà nước và không tưởng.

Nhiều người trong số các bạn có lẽ đã quen thuộc với ý tưởng về chủ nghĩa tương đối văn hóa, đó là quan niệm rằng đạo đức của hai nền văn hóa khác nhau không thể so sánh được và một người bên ngoài không thể chỉ trích các giá trị và đạo đức của một nền văn hóa khác. Ý tưởng này không được bất kỳ triết gia lớn nào ủng hộ và nhìn chung được cho là tự đánh bại mình bởi những người làm việc trong lĩnh vực đạo đức.

Phật giáo

Một tôn giáo dựa trên các giáo lý của Đức Phật Gautama, một hoàng tử Ấn Độ, Phật giáo tập trung vào ý tưởng rằng đau khổ có nguyên nhân và chúng ta có thể vượt qua nó thông qua thiền định, tuân theo con đường tám chánh đạo và chiêm nghiệm các kinh điển.

Nhiều trường phái Phật giáo rất đa dạng trong tư tưởng, chủ yếu gắn kết với nhau bằng các ý tưởng của Đức Phật về sự đau khổ. Một số trường phái không theo thuyết hữu thần trong khi một số khác có cả một hệ thống thần linh và quỷ thần. Một số cho rằng có luân hồi và nghiệp là một phần của cuộc sống, trong khi một số khác bác bỏ bất kỳ cuộc thảo luận nào về thế giới sau khi chết. Hầu hết đều ôn hòa, nhưng một số… không hẳn như vậy. Ở phương Tây, các ý tưởng về thiền định trong Phật giáo thường được chia sẻ rộng rãi, trong khi các yếu tố khác của tôn giáo lại bị bỏ qua.