Cách nhận biết một người là chuyên gia thực thụ hay chỉ tự tin

Không phải chuyên gia nào cũng có chuyên môn để hỗ trợ lập luận của họ.

Khái quát về vấn đề

Bạn đã bao giờ lắng nghe một bài nói chuyện từ ai đó trông như một chuyên gia, nhưng rồi nhận ra họ hoàn toàn không hiểu biết gì chưa? Hoặc có lẽ bạn đã từng khó chịu với một đồng nghiệp giải thích điều hiển nhiên một cách hạ cố. Cách thể hiện sự chuyên môn rất giống với cách thể hiện sự tự tin. Và mặc dù hình mẫu mansplaining thường được nhắc đến, điều này xảy ra mà không phân biệt giới tính, mặc dù phong cách giao tiếp thường khác nhau giữa các giới.

Khi ai đó trình bày suy nghĩ của mình với sự tự tin cao, chúng ta thường cho rằng họ biết mình đang nói về điều gì và có xu hướng tin tưởng họ. Thường thì chúng ta đúng: có những dấu hiệu trong cách họ nói phản ánh kiến thức của họ. Tuy nhiên, việc thể hiện sự chắc chắn bằng ngôn ngữ mà không cần có bất kỳ chuyên môn nào để hỗ trợ điều đó là khá dễ dàng. Trong hơn 20 năm, tôi đã nghiên cứu cách con người giao tiếp suy nghĩ của họ qua ngôn ngữ – bao gồm cách họ thể hiện chuyên môn và sự tự tin trong bài diễn thuyết.

Các chuyên gia có thể biết chính xác điều gì họ không thể chắc chắn, trong khi những người không chuyên có thể tự tin khẳng định những điều vô nghĩa, nếu họ tin vào chúng. Một số người thậm chí có thể rất giỏi trong việc khẳng định những điều vô nghĩa ngay cả khi họ không tin vào chúng – điều này có thể giúp ích cho sự nghiệp chính trị hoặc các lợi ích khác mà họ có thể đạt được khi đánh lừa mọi người.

Chuyên môn thực sự rất quan trọng trong một thế giới mà thông tin sai lệch dễ dàng lan rộng. Dưới đây là năm câu hỏi bạn có thể tự hỏi để xác định liệu người bạn đang lắng nghe là một chuyên gia hay chỉ là một người nói tự tin.

Người này có khả năng là chuyên gia không?

Hãy xem xét nền tảng của họ, động cơ có thể có, kỹ năng và mục tiêu của họ trong cuộc trò chuyện hiện tại. Con người có thể thực sự có chuyên môn và kiến thức trong những lĩnh vực bạn không ngờ tới. Nhưng nếu bạn không thấy mối liên hệ nào giữa những gì bạn biết về người này và sự chuyên môn mà họ tự xưng, điều đó là dấu hiệu họ chỉ đang quá tự tin về một chủ đề mà họ thực sự biết rất ít.

Trong nghiên cứu, chuyên môn thực sự có thể được xác định bằng các thước đo khách quan như các sự kiện trong lịch sử cuộc đời của một người hoặc đánh giá về hiệu suất. Ví dụ, các chuyên gia khác biệt với người mới trong trí nhớ cũng như khả năng nhận thức và phân loại các sự kiện phức tạp. Trong cuộc sống hàng ngày, nhận thức về nền tảng của ai đó có thể giúp bạn tiếp nhận lời họ nói một cách thận trọng.

Người này giao tiếp như thế nào?

Con người có phong cách giao tiếp khác nhau. Một số người thường có thói quen nói át người khác, muốn chiếm ưu thế trong cuộc trò chuyện. Những người khác lại lắng nghe nhiều hơn, chỉ đưa ra ý kiến và quan điểm khi chúng thực sự có cơ sở.

Trong môi trường y tế, phong cách chú ý – ưu tiên lắng nghe hơn nói – có thể dẫn đến sự hợp tác tốt hơn giữa bác sĩ và y tá, đồng thời cải thiện chất lượng chăm sóc cho bệnh nhân.

Đôi khi, việc lắng nghe những giọng nói nhỏ nhẹ hơn là điều khôn ngoan: họ có thể mang lại nhiều giá trị hơn so với những người nói không ngừng nghỉ.

Người này có đi sâu vào chi tiết không?

Những tuyên bố khái quát rất dễ thực hiện. Trong khi các chuyên gia biết nhiều chi tiết hơn và sẵn sàng cung cấp chúng, những người không có kiến thức thực sự sẽ phải giữ ở mức độ hời hợt. Họ có thể lặp đi lặp lại cùng một thông điệp chung mà không thể mở rộng thêm.

Điều này còn gây ra một vấn đề khác: Nếu một thông điệp được lặp lại đủ nhiều lần, chúng ta sẽ cuối cùng tin vào nó – đó là điều hoàn toàn tự nhiên. Đối với COVID-19, nghiên cứu cho thấy mọi người tin vào thông tin sai lệch được lặp lại, đặc biệt là về các khía cạnh ít được biết đến hơn.

Có ai thực sự chắc chắn về chủ đề này không?

Các sự kiện mà chúng ta chưa từng chứng kiến bằng mắt thường, không thể lặp lại trong một thí nghiệm khoa học, xảy ra từ rất lâu trong quá khứ hoặc tương lai – tất cả những điều này đều tự nhiên đi kèm với một mức độ không chắc chắn nhất định. Một chuyên gia sẽ thừa nhận đầy đủ các giới hạn của sự chắc chắn.

Các tuyên bố của họ sẽ chứa các chỉ dấu không chắc chắn (như có thể hoặc có khả năng) khi thích hợp. Ở đây, sự khác biệt quan trọng nằm ở giữa Tôi không chắc và Điều này không chắc chắn. Một người không chuyên đơn giản là không biết những sự thật có sẵn. Nhưng một chuyên gia biết bất cứ điều gì có thể được biết về vấn đề được bàn luận.

Họ có thể cung cấp thông tin một cách linh hoạt không?

Hãy cân nhắc sự khác biệt giữa hệ thống điều hướng tự động (như Google Maps) và chỉ dẫn mà bạn nhận được từ một người bạn. Người bạn có thể chỉ cho bạn thông tin cần thiết, cung cấp thêm chi tiết ở các điểm quyết định quan trọng, nhưng bỏ qua những phần bạn đã quen thuộc. Các hệ thống tự động không làm được điều đó. Chúng không phải chuyên gia – chúng chỉ đang trích xuất thông tin từ một cơ sở dữ liệu, không có sự hiểu biết hay thông minh thực sự, sử dụng cùng một cụm từ lặp đi lặp lại.

Các chuyên gia thực sự sử dụng khái niệm và thuật ngữ trong lĩnh vực của họ một cách linh hoạt và dễ dàng – và họ thường có khả năng điều chỉnh giao tiếp của mình để phù hợp với nhu cầu cụ thể của khán giả.