Những người thành công muộn thường tìm thấy thời khắc chuyển mình khi cuộc đời đưa họ vào những thử thách không ngờ.
Câu chuyện của Katharine Graham
Katharine Graham trở thành CEO của Washington Post Company – một tập đoàn xuất bản lớn sở hữu các đài phát thanh, truyền hình, cùng với Newsweek và tờ Washington Post – vào một buổi chiều mùa hè năm 1962, khi bà 45 tuổi, sau khi chồng bà tự sát.
Bà không hề biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Suốt phần lớn cuộc đời, bà bị mẹ và chồng coi thường, chế nhạo đến mức bà thiếu tự tin để tự chọn trang phục đi dự tiệc, chứ đừng nói đến việc tin mình có khả năng điều hành một tập đoàn lớn.
Mặc dù cha bà là chủ sở hữu của tờ Post và từng khuyến khích tài năng của bà, bà tin rằng việc điều hành một doanh nghiệp chưa bao giờ là bản năng của mình. Bà kể rằng khi mua nhà ở độ tuổi ngoài hai mươi, bà thậm chí không biết sự khác biệt giữa thu nhập và vốn.
Bà say mê tin tức và chính trị nhưng lại cảm thấy nhàm chán với quảng cáo và bảng cân đối kế toán. Vì vậy, khi tỉnh dậy từ một giấc ngủ trưa vào chiều tháng Tám năm đó và phát hiện người chồng – một kẻ nghiện rượu, trầm cảm hưng cảm, ngoại tình, và thường xuyên lăng mạ bằng lời nói – đã tự bắn chết mình, Katharine Graham đối mặt với một bước ngoặt lớn trong cuộc đời.
Trong sáu tháng trước khi Phil Graham qua đời, Katharine đã lo ngại rằng ông sẽ cướp đi quyền kiểm soát tờ Post của bà, sau khi ông bắt đầu một cuộc chiến pháp lý cay đắng nhằm chiếm lấy công ty. Trong nỗi đau mất mát, bà đứng trước một thách thức: hoặc tự điều hành công ty hoặc để nó rơi vào tay người ngoài.
Bà được khuyên nên bán công ty. Bà đã từ chối.
Katharine Graham sau đó trở thành một trong những CEO thành công nhất của thế kỷ XX và là một trong số ít phụ nữ vào thời điểm đó nắm giữ nhiều quyền lực chính trị và thương mại đến vậy.
Thành công đến từ sự chuẩn bị
Đối với những người xung quanh – và có lẽ với cả bản thân bà – sự thành công của Katharine Graham với tư cách CEO dường như là điều bất ngờ. Bà không có kinh nghiệm trong kinh doanh. Bà thiếu tự tin. Nhưng bà sở hữu mọi điều cần thiết để một người thành công muộn có thể thành công.
Thực tế, bà không hề xuất hiện từ hư không. Tài năng của bà luôn hiện hữu, nhưng chúng bị xem nhẹ. Katharine Graham chưa bao giờ thiếu những phẩm chất cần thiết để thành công. Điều bà thiếu chính là cơ hội.
Trong những năm dài đằng đẵng của sự tự nghi ngờ, bà đã có nhiều khoảnh khắc chứng tỏ ý chí mạnh mẽ và sự kiên định – những đặc điểm mà sau này giúp bà được ca ngợi như một trong những người quyền lực nhất Washington và một trong những CEO thành công nhất nước Mỹ.
Warren Buffett tin tưởng đầu tư vào công ty của bà, và những buổi gặp mặt do bà tổ chức trở thành nơi không thể thiếu đối với các tổng thống mới. Từ những người từng lạm dụng bà, bà rèn luyện được sự kiên cường. Từ nền tảng xuất thân ưu tú, bà học hỏi được các kỹ năng để thành công.
Những hoàn cảnh có thể đè bẹp người khác đã không thể đè bẹp Katharine Graham.
2 giai đoạn của sự thành công muộn
Câu chuyện của Graham minh họa cách những người thành công muộn phát triển. Vì là phụ nữ, bà không dễ dàng nhận được cơ hội lãnh đạo công ty. Theo một cách bất thường và bi thảm, bà gặp may khi có cơ hội, nhưng bà đã sẵn sàng để nắm lấy cơ hội đó.
Bà được giáo dục tốt, hiểu rõ ngành báo chí, và quen thuộc với tờ Post từ khi còn nhỏ. Bà có mối quan hệ với những người phù hợp và học hỏi từ những ảnh hưởng tích cực của giáo dục và xuất thân.
Trên hết, bà có sự kiên định. Sự kiên trì là chủ đề xuyên suốt trong những câu chuyện thành công muộn. Katharine Graham đã không ngừng cố gắng dù gặp khó khăn gì.
Nghiên cứu về hot streak (chuỗi thành tích nổi bật)
Câu trả lời cho thành công của Graham có thể được tìm thấy trong một nghiên cứu gần đây về sự nghiệp của các nhà khoa học, đạo diễn phim, và nghệ sĩ.
Nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học Northwestern đã xem xét các hot streak trong sự nghiệp của họ – những giai đoạn đạt được nhiều thành tựu lớn trong khoảng một thập kỷ hoặc hơn.
Hai giai đoạn: Khám phá và khai thác
Nghiên cứu phát hiện rằng trước khi hot streak bắt đầu, có một giai đoạn khám phá, khi ý tưởng mới được thu thập, sau đó là giai đoạn khai thác, khi những ý tưởng đó được chuyển thành công việc có tác động và sáng tạo.
Đây là một dạng năng động tương tự trong khoa học máy tính, cân bằng giữa việc khám phá và khai thác.
Điều quan trọng nhất không phải là khám phá hay khai thác riêng lẻ, mà là sự chuyển đổi từ khám phá sang khai thác.
Đặc điểm của những người thành công muộn
Những người thành công muộn như Katharine Graham thường trải qua hai giai đoạn này. Họ đi trên một con đường quanh co, sự nghiệp dường như không có kế hoạch rõ ràng.
Giai đoạn thứ nhất: Con đường dài và quanh co
Trước tiên, họ trải qua một con đường sự nghiệp không được hoạch định rõ ràng. Sau đó, họ có cơ hội để thành công thông qua sự kết hợp giữa những người phù hợp, nơi phù hợp và thời điểm phù hợp. Mạng lưới quan hệ của họ, văn hóa mà họ hòa nhập, sự chuyển đổi cá nhân – hoặc sự kết hợp của những yếu tố này – biến những trải nghiệm rời rạc ở giai đoạn đầu thành kết quả tập trung ở giai đoạn sau. Họ chuyển từ khám phá sang khai thác và bước vào giai đoạn đỉnh cao. Họ chỉ đơn giản là làm điều đó muộn hơn so với những người cùng thời.
Những người nở muộn hiếm khi đi theo con đường sự nghiệp thông thường để đạt được thành công; nếu họ làm vậy, có lẽ họ đã không được gọi là nở muộn. Quá trình tiến bộ của họ bị gián đoạn, không mượt mà và đều đặn. Ở giai đoạn này, sự nghiệp của họ thường bị đình trệ hoặc ghép nối từ những phần tưởng như không liên quan. Điều này có thể trông giống như sự chậm chạp, thiếu định hướng hoặc không hiệu quả: thay vì làm việc hướng tới một mục tiêu cụ thể, những người nở muộn chuẩn bị cho những điều chưa biết, những điều bất ngờ, hoặc những điều chưa được nêu ra. Giống như chế độ khám phá, giai đoạn này chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố, và điều cuối cùng kích hoạt sự chuyển đổi của họ sang thành công có thể không phải là điều rõ ràng hoặc mong đợi nhất. Ý tưởng được khai thác hiếm khi là ý tưởng phổ biến nhất, được trích dẫn nhiều nhất hoặc mới được khám phá gần đây nhất. Đó thường là ý tưởng thú vị nhất.
Giai đoạn thứ hai: Tìm ra cơ hội và khai thác
Sau đó, những người nở muộn tìm ra ngách của mình hoặc cơ hội – một bước ngoặt may mắn, một khám phá hoặc sự thay đổi trong hoàn cảnh xuất hiện, giúp họ có thể bộc lộ tài năng của mình. Họ nhận được định hướng, trọng tâm, thử thách, nguồn lực, sự hỗ trợ, và cơ hội. Đây là lúc họ khai thác năng lực và sự chuẩn bị từ giai đoạn đầu. Chúng ta sẽ thấy, lặp đi lặp lại, tầm quan trọng của việc chuẩn bị cho vận may – may mắn thực sự ưu ái những người có tâm trí sẵn sàng.
Giai đoạn thứ hai này có ba điều kiện, tuy không phải lúc nào cũng xuất hiện đầy đủ nhưng thường xuyên có sự nhất quán: những người phù hợp, nơi phù hợp, thời điểm phù hợp. Để hiểu cách những người nở muộn rời khỏi con đường dài và quanh co để đến nơi mà họ đạt được nhiều thành tựu, cách họ chuyển từ khám phá sang khai thác, chúng ta cần xem xét mạng lưới quan hệ của họ, văn hóa nơi họ sống và làm việc, và những khoảnh khắc chuyển đổi trong cuộc đời họ hoặc những điểm khủng hoảng của họ.
Vai trò của quan hệ xã hội, sự chuyển đổi cá nhân và khủng hoảng
Những gì chúng ta sẽ thấy là các mối quan hệ yếu – thuật ngữ mà các nhà xã hội học dùng để mô tả những người mà chúng ta chỉ quen biết sơ qua – là những người có thể thay đổi triển vọng của chúng ta, nhưng chỉ khi họ có sức ảnh hưởng. Kỹ năng xây dựng mạng lưới tốt không nằm ở việc quen biết tất cả những người xuất sắc nhất, mà ở việc biết vài người có thể tạo ra sự tin cậy và thuyết phục đối với những người chúng ta cần tiếp cận.
Sự chuyển đổi cá nhân diễn ra thông qua việc hòa nhập văn hóa, trải nghiệm thế giới và thay đổi môi trường xung quanh. Trong những hoàn cảnh mới, dần dần trải nghiệm một cách ngẫu nhiên một lối suy nghĩ, lối sống hoặc công việc mới, chúng ta có thể thay đổi cơ hội của mình, thậm chí có thể thay đổi chính bản thân mình.
Những khoảnh khắc khủng hoảng cần được tận dụng, không phải bị bỏ qua hoặc chịu đựng, cho dù đó là một bi kịch cá nhân, một khoảnh khắc cảm hứng, hay sự suy giảm dần ý chí, gây ra sự bất mãn và dẫn đến sự tuyệt vọng để thay đổi. Đôi khi, có lý do chính đáng để trải qua một cuộc khủng hoảng tuổi trung niên, không phải để chấp nhận sự sa sút mà để biến nó thành một bước ngoặt.
3 đặc điểm nổi bật của những người nở muộn
Khi chúng ta thấy những ví dụ về những người nở muộn thực hiện những chuyển đổi này trong nhiều lĩnh vực khác nhau, ba đặc điểm sẽ lặp đi lặp lại:
Kiên trì
Mặc dù họ thường không làm việc để đạt được một mục tiêu cụ thể, nhưng những người nở muộn cũng không phung phí cuộc đời mình vào những điều vô ích, theo cách nói của Samuel Johnson. Họ kiên trì theo đuổi sở thích và tham vọng của mình; họ không thể từ bỏ, nhưng đôi khi vì cần thiết, đôi khi vì lựa chọn, họ phải linh hoạt về cách và thời điểm sự kiên trì này tích lũy thành một thành tựu hoặc thành công cụ thể.
Nghiêm túc
Những người nở muộn rất nghiêm túc, có lẽ mãnh liệt, ám ảnh, đôi khi lập dị, dễ thay đổi, hoặc kỳ quặc. Không ít lần, những người xung quanh họ không hoàn toàn hiểu được họ có khả năng trở thành ai. Sự nghiêm túc của họ có thể khiến họ trông kỳ lạ, khó gần, và khiến việc nhìn thấy tài năng của họ có thể phát triển ở đâu và như thế nào trở nên khó khăn: khả năng của họ thường ẩn hiện ngay trước mắt.
Lặng lẽ
Tham vọng của họ thường là bí mật hoặc chưa được họ tự nhận ra trong một thời gian dài. Họ theo đuổi sở thích của mình một cách lặng lẽ. Khả năng và sự tự tin của họ tăng lên nhờ kinh nghiệm. Có thể khá muộn trong ngày khi họ nhận ra rằng năng lực của mình thực sự phù hợp với một việc làm xuất sắc nào đó.
Vì vậy, mặc dù những người nở muộn thường bị bỏ qua, họ thường âm thầm, bền bỉ phát triển các phẩm chất trên con đường dài và quanh co, điều cuối cùng sẽ dẫn họ đến thành công khi cơ hội phù hợp xuất hiện. Quan trọng là, họ càng chủ động trong quá trình này, họ càng có khả năng tìm thấy cơ hội đó và biến nó thành lợi thế của mình.
