Cách sử dụng nghịch lý Solomon để đưa ra lời khuyên tốt cho bản thân

Bạn dễ dàng giải quyết vấn đề của bạn bè hơn là của chính mình? Nghịch lý này dành cho bạn.

Mở đầu

Khi bạn đọc sách hoặc xem chương trình truyền hình, thường rất dễ nhận ra lý do tại sao mọi chuyện lại rối tung giữa các nhân vật.

Sao họ không thành thật với nhau đi? chúng ta hét lên trước màn hình khi các nhân vật chính cãi nhau (lại nữa) vì một sự hiểu lầm hoàn toàn có thể tránh được.

Cô ấy nên rời bỏ anh ta đi, chúng ta nói khi thấy một nhân vật chịu đựng bạn trai có hành vi lạm dụng cảm xúc.

Anh ấy nên nói thẳng với sếp là đi chỗ khác chơi đi, chúng ta khẳng định khi đọc về ai đó đang phải vật lộn trong một công việc hút cạn sức sống hàng ngày.

Sự thật là, chúng ta rất giỏi trong việc đưa ra lời khuyên cho người khác. Phần lớn chúng ta, ở một mức độ nào đó, đều biết điều gì là tốt cho người khác. Chúng ta biết một cuộc sống tốt đẹp nên trông như thế nào. Có lẽ bạn đã biết mình nên ăn gì và nên phát triển thói quen nào. Thế nhưng, chúng ta lại nói một đằng làm một nẻo. Chúng ta khuyên bạn bè làm những điều mà bản thân không bao giờ làm. Chúng ta chỉ trích nhân vật trong TV vì làm điều mà sáng nay chính mình vừa làm.

Tại sao? Điều này liên quan đến sự mù quáng kỳ lạ khi tự nhìn nhận bản thân. Nếu bạn muốn vượt qua điều đó, có lẽ đã đến lúc xem xét nghịch lý Solomon. Việc hiểu được bí mật của nó có thể sẽ giúp ích cho bạn.

Vua Solomon thông thái

Vua Solomon của Israel cổ đại nổi tiếng khắp nơi về sự thông thái và công lý công bằng. Vương quốc của ông là vương quốc giàu có và hòa bình nhất từng được biết đến. Một ngày nọ, hai người phụ nữ xuất hiện, trình bày với Solomon một vấn đề: cả hai đều tuyên bố mình là mẹ của một đứa bé.

Vì không có vị vua cổ đại nào xét xử mà không có vũ khí, Solomon rút kiếm ra và nói: Ta sẽ chẻ đứa bé này làm đôi, để mỗi người nhận được phần công bằng. Kinh hãi, người mẹ thực sự quỳ xuống, cầu xin tha mạng cho đứa trẻ và trao nó cho người phụ nữ giả mạo kia. Solomon nhận ra ai là người mẹ thật và giao đứa bé cho bà.

Vua Solomon nổi tiếng là người thông thái. Tên ông đồng nghĩa với hình mẫu một vị vua giỏi. Tuy nhiên, trong cuộc sống cá nhân, ông lại nổi tiếng là bừa bãi. Cách nuôi dạy con cái kém cỏi của ông đã sinh ra một trong những bạo chúa tàn ác nhất trong Kinh Thánh – con trai ông, Rehoboam, người đã biến Judah thành một nơi đầy tội lỗi và sự ghê tởm. Solomon có nhiều vợ và thê thiếp ngoại đạo, cùng với rất nhiều con cái ngoài giá thú. Ông sống hoang phí và xa hoa, ít khi suy nghĩ đến một cuộc sống điều độ và hợp lý. Dù rất sáng suốt trong việc giải quyết vấn đề của người khác, Solomon lại vô cùng mù quáng trong chính cuộc sống của mình.

Nghịch lý Solomon

Năm 2014, một bài báo từ các nhà tâm lý học Igor Grossman và Ethan Kross đã giới thiệu ý tưởng về nghịch lý Solomon. Nghiên cứu của họ tiết lộ hai điều. Thứ nhất, con người thể hiện khả năng suy luận sáng suốt hơn… về vấn đề của người khác so với vấn đề của chính mình. Nói cách khác, có một sự thiên lệch nhận thức xã hội phổ biến khiến chúng ta giỏi giải quyết cuộc sống và vấn đề của người khác hơn của chính mình. Thứ hai, Grossman và Kross nhận thấy rằng khi chúng ta cố gắng loại bỏ sự nhập tâm – nghĩa là khi cố gắng tạo khoảng cách với vấn đề của mình – chúng ta lại trở nên giỏi hơn trong việc đưa ra quyết định hợp lý.

Trong tất cả các nghiên cứu đã chứng minh điều này (và điều đó đã được chứng minh nhiều lần), tài liệu nghiên cứu bàn luận về hai loại trí tuệ khác nhau. Một mặt, chúng ta có trí tuệ chung, được cho là mang tính giao tiếp – giữa bản thân và một người khác. Mặt khác, chúng ta có trí tuệ cá nhân, mang tính nội tâm – giữa bản thân và các vấn đề của chính mình.

Đây là một chủ đề gây tranh luận thú vị cả về triết học lẫn khoa học. Rõ ràng, chúng ta có những trường hợp con người thông thái trong một loại trí tuệ nhất định. Vua Solomon có trí tuệ chung, chẳng hạn. Chúng ta cũng biết có những người thông minh và lý trí nhưng lại tệ trong việc đưa ra lời khuyên. Nhưng những yếu tố nào kết nối hai loại trí tuệ này?

Sự phân biệt giữa trí tuệ chung và trí tuệ cá nhân nên được xem như một lời nhắc nhở hữu ích chống lại các cuộc công kích cá nhân (nơi chúng ta chỉ trích nhân cách của ai đó thay vì ý tưởng của họ). Rốt cuộc, một người như vua Solomon có thể rất thông thái trong một số lĩnh vực nhưng lại ngớ ngẩn trong các vấn đề cá nhân. Hãy làm như tôi nói, không phải như tôi làm là một quan điểm hợp lý về mặt logic. Thực tế, theo tâm lý học, những gì chúng ta nói thường tốt hơn những gì chúng ta làm.

Các cách để tạo khoảng cách với bản thân

Nghịch lý Solomon dạy chúng ta rằng, nếu muốn đưa ra lời khuyên tốt cho chính mình, chúng ta cần lùi lại một bước. Nếu muốn cải thiện bản thân, chúng ta cần đối xử với cuộc sống của chính mình giống như các nhân vật trong một cuốn sách. Dưới đây là ba cách để làm điều đó:

Nói chuyện với chính mình

Ban đầu bạn có thể cảm thấy mình như một kẻ ngốc, vì vậy hãy làm điều này một mình và trong không gian an toàn. Đặt một chiếc ghế trống trước mặt bạn hoặc nhìn vào gương… và nói chuyện với chính mình. Hãy tưởng tượng bạn là một nhà trị liệu, và người trong gương là khách hàng của bạn. Hãy tưởng tượng bạn là một nhà phê bình, và chiếc ghế trống là một nhân vật trong phim. Bắt đầu bằng hai câu hỏi: Tại sao bạn làm điều đó? và Bạn có thể làm gì để giúp đỡ?

Viết nhật ký

Đối với những ai không chịu nổi cảm giác kỳ quặc khi tự nói chuyện, hãy thử viết ra giấy. Hãy chọn một thời điểm trong ngày phù hợp và viết lại những gì đã xảy ra trong ngày hoặc tuần. Sau đó, để qua một thời gian rồi đọc lại những gì đã viết, như thể bạn đang đọc một cuốn sách. Từ đó, hãy nghĩ xem bạn sẽ đưa ra lời khuyên gì từ những gì bạn đã đọc. Dĩ nhiên, cách này không hiệu quả cho các vấn đề tức thì – nó cần thời gian – nhưng việc đọc lại nhật ký thường quan trọng không kém việc viết ra.

Tìm hình mẫu để đồng nhất

Hỏi một người thân quen – một người họ hàng gần gũi hoặc bạn thân – xem họ nghĩ bạn giống ai nhất. Có thể là một nhân vật trong TV, một nhân vật lịch sử, hoặc thậm chí là một người quen chung. Sau đó, hãy cố gắng tìm hiểu thật nhiều về người đó và xem bạn sẽ đưa ra lời khuyên gì cho họ. Hãy xem điều gì trong cuộc đời họ đã diễn ra tốt đẹp và điều gì không. Dĩ nhiên, không có ai hoàn toàn giống nhau, nhưng loại nhận diện theo góc nhìn thứ ba này thường là một kỹ thuật tạo khoảng cách hữu ích.

Vậy, bạn thuộc loại trí tuệ nào?

Bạn có phải là người rất lý trí trong cuộc sống cá nhân nhưng lại đưa ra lời khuyên tệ hại, hay bạn giống như vua Solomon – chuyên gia trong việc giải quyết vấn đề của người khác, nhưng lại vụng về trong chính cuộc sống của mình?