Học cách thích nghi và thành công trong sự bất định

Các nhà đổi mới không phớt lờ rủi ro; họ chỉ giỏi phân tích rủi ro hơn trong những tình huống không chắc chắn.

Câu chuyện của Madam C.J. Walker

Madam C.J. Walker, tên khai sinh là Sarah Breedlove, là nữ triệu phú tự thân đầu tiên của nước Mỹ.

Bà là người tiên phong trong việc phát triển các sản phẩm chăm sóc tóc và làm đẹp dành cho người da màu vào đầu thế kỷ 20. Bộ phim Netflix gần đây Self Made kể về câu chuyện của người phụ nữ tài năng này và những thách thức bà đã vượt qua để đạt được thành công.

Để đạt được mục tiêu, bà phải đối mặt với vô số bất định: Làm thế nào để tài trợ cho doanh nghiệp? Liệu các mối quan hệ đối tác có thất bại? Sản phẩm của bà có được thị trường đón nhận? Liệu sự cạnh tranh tàn nhẫn và nạn phân biệt chủng tộc có cản trở con đường của bà? Tương lai của Madam Walker khi bà bắt đầu hành trình hoàn toàn không chắc chắn, nhưng điều đó không làm bà nản lòng.

Nhà đổi mới có phải là một loại người đặc biệt?

Chúng ta dễ nghĩ rằng những nhà đổi mới là những người đặc biệt hoặc may mắn được sinh ra đúng nơi, đúng thời điểm. Nhưng nghiên cứu cho thấy điều này không đúng.

Vậy điều gì khiến các nhà đổi mới như Madam Walker đạt được thành công tưởng như tình cờ? Những đặc điểm nào tạo nên một nhà đổi mới hoặc doanh nhân xuất sắc?

Là một nhà nghiên cứu và giảng viên trong lĩnh vực chiến lược và khởi nghiệp – đồng thời cũng là một doanh nhân, nhà đầu tư thiên thần và thành viên hội đồng quản trị – tôi nhận thấy rằng văn hóa đại chúng thường khiến mọi người tin rằng khả năng chấp nhận rủi ro là yếu tố quyết định của sự đổi mới. Tuy nhiên, các nghiên cứu từ nhiều thập kỷ qua đã chứng minh rằng những nhà đổi mới không hề mạo hiểm hơn người bình thường.

Rủi ro và sự bất định

Điều khác biệt ở họ là sự thoải mái hơn khi đưa ra quyết định trong điều kiện bất định.

– Rủi ro là khi các yếu tố quyết định thành công hoặc thất bại nằm ngoài tầm kiểm soát, nhưng xác suất thành công lại được biết trước, như một trò chơi xúc xắc. Bạn không thể kiểm soát việc đổ ra số 2 hay 12, nhưng bạn biết rõ tỷ lệ xuất hiện của chúng.

– Sự bất định xảy ra khi các yếu tố quyết định thành công hoặc thất bại không hẳn nằm ngoài tầm kiểm soát, mà đơn giản là chưa được biết đến. Điều này giống như việc nhận lời tham gia một trò chơi mà bạn không hoàn toàn nắm rõ luật chơi.

Các nhà đổi mới có xu hướng sẵn sàng bước vào vùng chưa biết, khiến họ thường chấp nhận những dự án tham vọng ngay cả khi kết quả và khả năng xảy ra vẫn là một ẩn số.

Bộ não xử lý rủi ro và bất định

Điều thú vị là rủi ro và sự bất định kích hoạt các hoạt động ở những phần khác nhau của não bộ.

Các nhà nghiên cứu sử dụng phương pháp chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI) đã phát hiện rằng phân tích rủi ro chủ yếu là một quá trình lý trí và dựa trên tính toán. Ngược lại, sự bất định kích hoạt phần não nguyên thủy, liên quan đến bản năng chiến đấu hoặc bỏ chạy.

Điều này cho thấy rằng những nhà đổi mới giàu kinh nghiệm có khả năng duy trì tư duy phân tích ngay cả khi phải đối mặt với những phản ứng bản năng do sự bất định mang lại.

Các kỹ năng đổi mới có thể học được

Phản ứng hóa học với rủi ro và sự bất định có thể được lập trình sẵn trong não bộ, nhưng điều đó không có nghĩa là bạn sinh ra đã là nhà đổi mới hoặc không.

Khám phá và thực hiện

Jeff Dyer, Hal Gregersen và Clay Christensen đã dành nhiều năm để nghiên cứu các đặc điểm của các nhà đổi mới thành công và chia kỹ năng đổi mới thành hai loại: kỹ năng thực hiện và kỹ năng khám phá.

– Kỹ năng thực hiện bao gồm phân tích định lượng, lập kế hoạch, thực hiện chi tiết và kỷ luật.

– Kỹ năng khám phá liên quan đến việc phát triển ý tưởng và xử lý các tình huống bất định. Những kỹ năng nổi bật gồm:

Khả năng kết nối những ý tưởng và bối cảnh tưởng như không liên quan.
Thói quen đặt câu hỏi về các giả định và hiện trạng.
Tập trung vào việc tìm nguyên nhân trước khi tìm giải pháp.
Sử dụng các thí nghiệm có hệ thống để kiểm chứng giả thuyết.
Xây dựng và mở rộng mạng lưới quan hệ, ngay cả khi không có mục đích cụ thể.

Mô hình PEP: Đam mê, kinh nghiệm và kiên trì

Trong cuốn sách The Titanic Effect, chúng tôi giới thiệu mô hình PEP của các nhà đổi mới thành công:

Đam mê với vấn đề cần giải quyết.
Kinh nghiệm cá nhân liên quan đến vấn đề.
Kiên trì đẩy mạnh sự đổi mới qua các thách thức.

Đổi mới trong bối cảnh hiện tại

Trong bối cảnh đại dịch, khi nhiều người có xu hướng bảo toàn và tránh rủi ro, các nhà đổi mới lại nhìn thấy cơ hội. Những lĩnh vực như y tế từ xa, giao hàng, e-sport và giáo dục trực tuyến đang dần được xã hội đón nhận.

Hãy xây dựng kỹ năng khám phá để tạo ra cơ hội và vượt qua bất định. Như Madam Walker, bất kỳ ai cũng có thể phát triển khả năng đổi mới và tạo nên sự thay đổi tích cực.